Wakacyjny wyjazd do Włoch 2022

Któregoś dnia późnym popołudniem wybraliśmy się na kolację do Castiglione del Lago.

Jest to małe, ładne miasto w prowincji Perugia w Umbrii, położone na wapiennym cyplu nad południowo-zachodnią częścią Jeziora Trazymeńskiego. Znaleziska archeologiczne na tych terenach świadczą o tym, że już w czasach gdy ziemie te zamieszkiwane były przez Etrusków, znajdowała się tu osada. Po czasach panowania Rzymian nad tymi terenami pozostały ruiny willi z II w., p. n. e. W XIII wieku, Castiglione del Lago było pod panowaniem cesarza Fryderyka II Hohenstaufa (1194-1250), potem przeszło pod panowanie papieskie. W roku 1550 papież Juliusz III (1487-1555) oddał Castiglione w prezencie swojej siostrze Jacomie i swym siostrzeńcom Ascanio (1514-1571) i Fulvio della Corgna (1517-1583). W XVII wieku, ród della Corgna wygasł, a Castiglione przeszło znów pod panowanie papieskie, pod którym pozostało aż do powstania Królestwa Włoch.

Historyczne średniowieczne centrum Castiglione del Lago jest dostępne tylko dla pieszych - znajduje się tam wiele restauracji i specjalistycznych sklepów z żywnością. Nienaruszony krąg murów z trzema bramami - Porta Fiorentina (widoczną na zdjęciach), Porta Senese i Porta Perugina - okala miasto. Główną jego atrakcją jest renesansowy pałac Corgna (Palazzo della Corgna) z 1560 roku, pełen barwnych fresków Niccolò Circignaniego (~1530~1597) i Salvio Saviniego (~1550~1615), w którym działają galeria i muzeum miejskie. Budynek jest połączony korytarzem z Zamkiem Lwa (Castello del Leone), wybudowanym nad brzegiem jeziora w XIII wieku przez cesarza Fryderyka II. Niestety, z racji późnej pory naszej wizyty w miasteczku atrakcje te były już niedostępne.

Godny uwagi w miasteczku jest także kościół p.w. św. Magdaleny (Chiesa della Maddalena) z piękną "Madonną karmiącą" szkoły sieneńskiej z XIV wieku, oraz z freskami Mariano Pietvittoriego (niestety, był już także zamknięty), a także położony w jego pobliżu Piazza Giuseppe Mazzini z ładną fontanną.

Przez miasteczko prowadzi główna ulica dostępna tylko dla pieszych - Via Vittorio Emanuele. Z Castiglione del Lago można wybrać się statkiem na jedną z wysp na jeziorze - Isola Maggiore. Choć ma ona zaledwie kilkudziesięciu mieszkańców, może poszczycić się wieloma obiektami sakralnymi. Miejsce to wybrał ongiś na swą samotnię św. Franciszek. Nad wyspą góruje romański kościół p.w. św. Michała Archanioła (Chiesa di San Michele Arcangelo) z freskami i XV-wiecznym krucyfiksem. Wokół miasta znajdują się również liczne osady pochodzenia etruskiego takie jak: Gioiella, Vaiano i Pozzuolo.

Jezioro Trazymeńskie (Lago Trasimeno) to jezioro tektoniczne położone w Umbrii, największe na Półwyspie Apenińskim. Ma podziemne, zabagnione połączenie z Tybrem. Jest czwartym, co do wielkości jeziorem Włoch. Położone jest na wysokości 258 m n.p.m. i ma powierzchnię 128 km². Przy tak dużej powierzchni jest to jezioro stosunkowo płytkie, bo ma średnio 4-5 m głębokości, a w najgłębszym miejscu zaledwie 8 m. Jezioro jest przy tym dość zamulone, ale żyje w nim wiele cennych gatunków ryb, najwięcej szczupaka, karpia i lina. Ostatnie badania przeprowadzone przez narodowy instytut Italia Nostra potwierdziły, że jakoś wody w jeziorze jest bardzo wysoka. Czystości sprzyja brak gospodarstw rolnych i dużych zakładów pracy w okolicy. W 1995 roku na powierzchni jeziora i wokół niego ustanowiono strefę parku naturalnego, a w 2003 roku oddano do użytku 50 kilometrową ścieżkę rowerową wokół jeziora. Są także ścieżki do biegania, głównie na wzgórzach po wschodniej stronie jeziora. Wzgórza wokół jeziora bogate są w oliwki. Z kolei od strony Toskanii przy jeziorze znajdują się liczne winnice. Dużą część z nich można odwiedzić, aby spróbować lub kupić butelkę lokalnego wina. Wokół jeziora znajdują się szkoły jazdy konnej, ścieżki do trekkingu i szlaki do pieszych wycieczek. W niektórych miejscach można podziwiać zabytkowe młyny, pracujące do dziś, które wyciskają oliwę z oliwek. W położonych nad jeziorem miejscowościach można uprawiać sporty wodne lub wypoczywać na piaszczystych plażach. To również idealne miejsca do obserwacji ptaków, które zatrzymują się tu w czasie wędrówki do i z Afryki. Wokół jeziora popularna jest turystyka wędkarska, a w restauracjach w miejscowościach wokół jeziora serwowane są lokalne przysmaki, w tym świeże ryby złowione w Jeziorze Trazymeńskim.

21 czerwca 217 roku p.n.e. nad Jeziorem Trazymeńskim miała miejsce ważna bitwa II wojny punickiej, w której wojska Hannibala (247-183 p.n.e.) rozgromiły wojska rzymskie. Kiedy Hannibal minął jezioro Trazymeńskie, znalazł się w terenie, który umożliwiał przygotowanie zasadzki. Dowiedziawszy się o wyruszeniu oddziałów rzymskich z obozu, Hannibal zdecydował się rozpocząć przygotowania do nadchodzącej bitwy. Na północy znajdowało się dużo zalesionych wzniesień, które rozciągały się wzdłuż brzegu jeziora. Jego jazda i piechota galijska ukryły się w lasach. Podobnie uczyniły oddziały lekkiej piechoty. Hannibal obóz rozłożył na wzniesieniu niedaleko brzegu mając bardzo dobrą widoczność na tereny między górami, w których ukryte były oddziały kartagińskie, a jeziorem. Przed obozem stanęły oddziały ciężkiej piechoty Iberów, Celtów i Afrykanów. W noc przed bitwą, Hannibal nakazał swoim ludziom rozpalenie ognisk na wzgórzach Tuoro, w znacznej odległości, tak by przekonać Rzymian, że jego siły były dalej niż w rzeczywistości. Oddziały pozostające w ukryciu miały czekać na sygnał do ataku. Siły rzymskie liczyły ok. 30.000 dobrze uzbrojonych żołnierzy. Dowodzący nimi konsul Gajusz Flaminiusz Nepos (~255-217 p.n.e) zaniechał wysyłania zwiadowców, sądząc, że wojska kartagińskie są jeszcze daleko. Zarządził więc marsz wzdłuż brzegów jeziora. Siły kartagińskie liczyły ok. 40.000 ludzi. Armia ta była zbieraniną różnych nacji. 21 czerwca pod osłoną mgły Hannibal wysłał lekką konnicę, aby zablokowała przewidywaną drogę ucieczki Rzymian, zaś reszta sił czekała ukryta wzdłuż drogi, którą mieli nadciągnąć Rzymianie. Hannibal miał wydać rozkaz do jednoczesnego ataku dla wszystkich swych wojsk. Rzymscy żołnierze maszerowali na wschód drogą, wzdłuż jeziora, nie spodziewając się zasadzki. Na sygnał trąb, wojska kartagińskie rozmieszczone na wzgórzach zaatakowały rozciągnięte kolumny rzymskie, które były w trakcie marszu. Atak ten przeprowadzony nagle, z zaskoczenia oraz zamykający wszystkie drogi ucieczki, przyniósł oczekiwany rezultat. Kolumna przednia i tylna zostały otoczone, tym samym uniemożliwiając Rzymianom ucieczkę. Armia rzymska nie była w stanie uformować szeregów, co spowodowało rzeź wśród żołnierzy. Krótka, czterogodzinna bitwa zakończyła się całkowitą klęską Rzymian przypartych do brzegu jeziora, którzy w panice rzucali się do wody w ucieczce przed armią kartagińską i tonęli lub byli dobijani przez wojowników Hannibala. Poległo ok. 16.000 żołnierzy rzymskich, w tym odpowiedzialny za klęskę Gajusz Flaminiusz. 10 tys. żołnierzy rzymskich uszło z życiem i dotarło do Rzymu. Pozostałe ok. 6 tys. Rzymian zostało pochwyconych przez Maharbala, dowódcę armii numidyjskiej Hannibala, który obiecał im wolność, jeśli oddadzą swoje uzbrojenie. Kartagińczycy nie dotrzymali jednak słowa i wszystkich sprzedano w niewolę. Po stronie Hannibala było 1.500-2.500 ofiar, z czego większość stanowili Galowie.

papuas :

no to po kolei

śliczne górskie widoczki, a to włoskie Morskie Oko rewelacja, kiedyś po MO też pływała łódź; fajne te Trzy Gracje chociaż nie w moim typie    freski zarówno religijne jak i świeckie to super atrakcja, a i bezcenny materiał dla naukowców

Faktycznie, jezioro i sceneria przypominają nasze Morskie Oko. Trzy Gracje też niekoniecznie są w moim typie ze względu na zbyt rubensowskie kształty, ale mimo tego są fajne. Pozdrawiam.

Piea :

Ach te Włochy......!  dla mnie ten kraj to jest jedno wielkie MUZEUM pod gołym niebem ( i oczywiście nie tylko) ! .... ; architektura, zabytki, te katedry i mniejsze kościółki, te fontanny, placyki....  no i TE widoki!!!

ech.... ,  no jak nie kochać tej Italii!  ja uwielbiam - od północy - aż do samego obcasa   i już mocno tęsknię za tym wszystkim ..... 

Coż, w zasadzie nic dodać do Twojej opinii. Może tylko to, że i poza obcasem też są przepiękne miejsca i zabytki takie jak Paestum, Agrigento, Syrakuzy, Palermo czy Cefalu. A i Sardynia też jest ponoć przepiękna (tam, niestety, nie byłem). Pozdrawiam.

Asyż (Assisi) jest miastem i gminą w regionie Umbria, położonym na południowy wschód od Perugii i liczącym ok. 26 tys. mieszkańców. Położone jest na zachodnich stokach Monte Subasio (1290 m n.p.m.). Przez miejscowych nazywane bywa "miastem pokoju", "sercem świata", a także "duchową stolicą chrześcijan". Wszystko to za sprawą jednego człowieka - św. Franciszka (~1181-1226), który postanowił niegdyś porzucić tu swoje dotychczasowe doczesne życie i w całości poświęcić się Bogu.

W starożytności istniała na tym terenie niewielka osada etruska. W III wieku p.n.e. znalazła się ona pod panowaniem rzymskim jako Asisium. Starożytne korzenie Asyżu zachowały się po dzień dzisiejszy i można je zobaczyć. Są rzymskie mury obronne, ruiny forum, jest amfiteatr i fasada świątyni Minerwy w centralnym punkcie miasta. Po upadku Cesarstwa miasto było wielokrotnie najeżdżane i łupione przez barbarzyńców. Pod koniec VI wieku Asyż został zajęty przez Longobardów, których w VIII stuleciu przegoniły z miasta oddziały Karola Wielkiego (747-814). Od XII wieku n.e. Asyż należał do Księstwa Spoleto i uczestniczył w wielu wojnach z sąsiednimi miastami, a zwłaszcza z Perugią. Pod koniec XII wieku Asyż uzyskał niepodległość i w 1184 roku ustanowiono w nim samorząd miejski. Miasto brało udział licznych zatargach z Państwem Kościelnym, do którego zostało włączone w 1367 roku. W 1860 roku Asyż został włączony w skład Królestwa Włoch. Od 1927 roku w mieście odbywa się Święto Kalend Majowych - doroczna impreza folklorystyczna, zainicjowana przez Arnolda Fortiniego. Swoją treścią nawiązuje ono do średniowiecznych festiwali powitania wiosny, a także wydarzeń z historii Asyżu. 26 września 1997 roku silne trzęsienie ziemi spowodowało zawalenie się części sklepienia Bazyliki św. Franciszka. Zginęło czterech zakonników (jeden z nich był Polakiem). Dzisiaj Bazylika jest odrestaurowana, ale fragmentów fresków sklepienia nie udało się odtworzyć. Asyż jest najbardziej znany jako miejsce narodzin św. Franciszka i św. Klary oraz akcji pojednania międzynarodowego, religijnego i pokoju na świecie. W mieście odbywają się, zapoczątkowane przez papieża Jana Pawła II (1920-2005) w 1986 roku, Światowe Dni Modlitw.

Zanim dojechaliśmy do Asyżu zatrzymaliśmy się , by zobaczyć sanktuarium w Rivotorto. Jestto niewielka miejscowość pod Asyżem, leżąca na równinie u stóp góry Monte Subasio. W miejscowości znajduje się kościół p.w. NMP (Chiesa di Santa Maria), w którego wnętrzu zachowano średniowieczną siedzibę franciszkanów, tzw. Święte Tugurium (Sacro Tugurio). W 1455 roku za zgodą biskupa wzniesiono tu pierwszy kościół dla sprawowania Eucharystii. Większy kościół z klasztorem został postawiony w pierwszej połowie XVII wieku, lecz uległ on całkowitemu zniszczeniu podczas trzęsienia ziemi. Został on odbudowany w 1854 roku w stylu neogotyckim. Jego wnętrza kryją w sobie ubogą chatkę, w której mieli mieszkać bracia mniejsi.

Znajdujący się tu kościół został zbudowany w miejscu, gdzie jakiś czas przebywał św. Franciszek wraz ze swymi pierwszymi towarzyszami - Bernardem, Piotrem, Idzim, Sabbatino, Morico i innymi w różnych okresach w latach 1209-1211. Tutaj św. Franciszek napisał pierwszą regułę zakonu, nazywaną "Regula non bullata" (regułą niezatwierdzoną), w odróżnieniu od "Regula bullata" (reguły zatwierdzonej) z 1223 roku. Stąd, wiosną 1209 roku wraz z dziesięcioma członkami wspólnoty udał się do Rzymu z prośbą o zatwierdzenie przez papieża Innocentego III (1161-1216) owej reguły zgromadzenia i tu pierwsi franciszkanie mieszkali w skromnych, spartańskich warunkach. W 1211 roku, gdy liczba braci zwiększyła się, przenieśli się oni do Porzionculi, kilka kilometrów dalej. Przez ponad dwa stulecia chata w Rivotorto pozostawała ubogą i skromną siedzibą dla braci, którzy chcieli prowadzić bardziej pustelnicze życie. Tugurium składa się z trzech części: w środku znajduje się kapliczka, po lewej stronie kuchnia, a po prawej małe dormitorium.

Kopia reguły franciszkańskiej, zatwierdzonej przez papieża Honoriusza III (1148-1227) 29 listopada 1223 roku (tzw. regula bollata). Jej oryginał znajduje się w Kaplicy Relikwii (Cappella delle Reliquie) w Bazylice p.w. św. Franciszka w Asyżu.

Przed sanktuarium w Rivotorto stoi pomnik przedstawiający epizod z życia św. Franciszka, gdy w 1205 roku, podczas powrotu z wyprawy wojennej do Apulii, hojnie obdarował spotkanego po drodze trędowatego i dał mu pocałunek pokoju.

W drodze z Rivotorto do Asyżu. Ok. 1181 roku w Asyżu urodził się przyszły diakon oraz założyciel zakonu franciszkanów znany dziś w całym świecie chrześcijańskim św. Franciszek. Był on synem miejscowego bogatego umbryjskiego kupca i sukiennika Pietra Bernardone. Jego matką zaś była pochodząca z Francji (z Pikardii) Joanna Pica. W czasie chrztu nadała ona synowi imię Giovanni (Jan), które ojciec zmienił na Francesco (Franciszek). Niektóre źródła podają, że Franciszek miał brata o imieniu Angelo. Pierwsze lata swojego życia spędził w Asyżu, uczęszczał tam do parafialnej szkołyprzy kościele p.w. św. Jerzego, gdzie zdobył podstawowe wykształcenie. Mając 21 lat, wziął udział w wojnie między Asyżem i Perugią. Na przełomie 1202 i 1203 roku, w wyniku zdrady towarzysza, został uwięziony w Perugii. Uwolniony w 1204 roku powrócił do Asyżu. Rok 1205 był początkiem powolnego procesu nawrócenia Franciszka. W czasie wyprawy wojennej do Apulii miał wizję, która zadecydowała o kolejach jego życia. Wrócił do Asyżu, gdzie w kościele p.w. św. Damiana jesienią tego samego roku usłyszał głos Chrystusa, przemawiającego z ikony krzyża i postanowił porzucić całe swoje doczesne życie i całkowicie poświęcić się Bogu. Nigdy nie przyjął święceń kapłańskich, a jedynie diakonat. Apostołował nie tylko we Włoszech ale i poza granicami kraju. Święty Franciszek jest uważany za prekursora ekologii. W 1979 roku Jan Paweł II (1920-2005) ogłosił go patronem ekologów i ekologii.

Porta Nuova - wejście do starej części Asyżu w pobliżu bazyliki p.w. św. Klary.

W drodze do bazyliki p.w. św. Klary.

Gdziekolwiek byśmy nie byli w Asyżu, łatwo zauważymy wznoszący się nad miastem zamek. To Rocca Maggiore - forteca, która może się pochwalić ponad osiemsetletnią historią. Została wybudowana przez księcia Spoleto, Konrada z Lützen (~1145~1197). W 1196 roku zamek został zdobyty przez zbuntowanych mieszkańców Asyżu. Odbudowano go w 1376 roku. Od roku 1538 nie jest zamieszkały. Dziś jest udostępniony dla turystów.

Widok z placu przed bazyliką p.w. św. Klary. Wśród domów widoczna jest katedra p.w. św. Rufina - romański kościół z XII wieku. Początkowo w tym miejscu mieściła się bazylika z VIII wieku zbudowana w celu złożenia szczątków św. Rufina. Na początku XI wieku wzniesiono drugi kościół na polecenia biskupa Ugona, który przeniósł tutaj siedzibę biskupią. Budowę obecnej świątyni rozpoczęto w 1140 roku pod kierunkiem Jano z Gubio na polecenie biskupa Clarissimo. W tym kościele św. Franciszek wygłosił swoje pierwsze kazanie. Obok kościoła wznosi się dzwonnica z zegarem, wzniesiona na kwadratowym planie. Jej dolna część pochodzi z poprzedniego kościoła zbudowanego w XI wieku.

Bazylika p.w. św. Klary (Basilica di Santa Chiara) znajdująca się na wschodnich krańcach miasteczka jest drugą najważniejszą świątynią w Asyżu i zarazem miejscem pochówku św. Klary, przyjaciółki Franciszka i założycielki zakonu sióstr ubogich, będącego żeńskim odpowiednikiem franciszkanów. Jest to gotycka świątynia wzniesiona w latach 1257-1260 na miejscu kościoła p.w. św. Jerzego, w którym początkowo pochowano i kanonizowano św. Franciszka. W kościele tym pochowana była także św. Klara, aż do czasu postawienia bazyliki. Architektoniczna forma budowli przypomina kościół górny bazyliki p.w. św. Franciszka. Jest to trójnawowy kościół z transeptem i wieloboczną absydą kończącą nawę środkową. Obok absydy znajduje się wysoka dzwonnica. Fasada budowli ozdobiona jest pasami różowego kamienia wydobywanego z góry Subasio. Rozeta nad portalem i witraże zostały odbudowane w czasach współczesnych. Zewnętrzne potężne łuki przyporowe dobudowano pod koniec XIV wieku. W krypcie kościoła, zbudowanej w 1850 roku, znajduje się ciało św. Klary umieszczone w kryształowej trumnie.

Do kościoła przylegają kaplice:

- Ukrzyżowania - z zabytkowym krucyfiksem z XII wieku. Krzyż został przeniesiony tu z kościoła p.w. św. Damiana. Zgodnie z życiorysem św. Franciszka, jest to krzyż, z którego przemawiał do niego Jezus Chrystus;

- Najświętszego Sakramentu - ozdobioną freskami szkoły Giotta. Kaplica znajduje się w miejscu zajmowanym przez dawny kościół p.w. św. Jerzego.

Na ścianach transeptu i sklepieniu zachowały się freski z XII i XIV wieku. Są to sceny ze Starego i Nowego Testamentu. Na ścianach lewego ramienia transeptu znajdują się także sceny z życia św. Klary. Nad głównym ołtarzem zawieszono krzyż namalowany przez artystę z Umbrii.

Widok z placu przed bazyliką pw. św. Klary w kierunku kościoła p.w. Matki Bożej Większej (Chiesa di Santa Maria Maggiore). Ten romański kościół był dawną katedrą diecezji umbryjskiej. Kościół wzniesiono w XI-XII wieku. Kościół związany jest z opisanym w źródłach franciszkańskich wydarzeniem z życia św. Franciszka. Gdy zbierając pieniądze na remont kościoła p.w. św. Damiana Franciszek sprzedał konia i zabrał ze sklepu ojca kilka beli sukna, ojciec najpierw uwięził go,a następnie, w 1206 roku, zaprowadził przed sąd biskupi (na życzenie Franciszka, który uważał, że żaden inny trybunał nie jest dla niego miarodajny). Biskup orzekł, że Franciszek powinien zwrócić ojcu koszty, na co Franciszek oświadczył, iż nie ma ojca - zdjął odzienie, zostając w samej włosiennicy, złożył je i razem z pieniędzmi oddał ojcu. Dlatego też, świątynia nazywana jest także sanktuarium ”Obnażenia św. Franciszka” (Santuario della Spogliazione). Kościół posiada trzy nawy rozdzielone kolumnami. Na ścianach znajdują się pozostałości fresków z XIV-XV wieku.

Asyż, przepiękne miasteczko wzniesione malowniczo na wzgórzu, czaruje wąskimi ulicami i harmonijną zabudową. Jego urok i kilka monumentalnych zabytków ściągają corocznie tłumy zwiedzających oraz pielgrzymów ciekawych miasta świętego Franciszka. Piękne budynki wzniesione z wykorzystaniem kremowych i różowych kamieni dodają miasteczku subtelnego powabu. Mnogość zaułków oraz urokliwych uliczek sprawiają, że atmosfera jest naprawdę niesamowita. Najlepiej zgubić się w labiryncie ulic i przemierzać je nieśpiesznym krokiem.

Kościółek p.w. Maleńkiego św. Franciszka (Chiesa di San Francesco Piccolino). Według legendy to właśnie w tej dawnej stajni matka św. Franciszka znalazła schronienie, by rodzić. Wydaje się, że kaplica ta została wzniesiona w połowie XIII wieku, krótko po śmierci świętego Franciszka, przez jego bratanka Piccardo d'Angelo, właściciela całego domu i funkcjonowała przez całe średniowiecze. Jej istnienie jest udokumentowane od 1286 roku. W 1926 roku kościółkowi przywrócono pierwotną postać. W fasadzie dominuje romański łuk, w którym umieszczony jest gotycki portal wejściowy. Wnętrze tego miejsca kultu jest bardzo spartańskie, z podwyższonym ołtarzem, ławkami wzdłuż ścian i XIII-wiecznymi freskami nad ołtarzem. Tradycja ludowa opowiada o starym pielgrzymie, który przybył do Asyżu na krótko przed narodzinami Franciszka. Kiedy dowiedział się, że Pica - mimo że ciąża dobiegała końca - nie może urodzić, doradził jej, by przeniosła się z bogatego pokojudo stajni przy domu. Kobieta, która była bardzo religijna, zastosowała się do tej rady, myśląc o naśladowaniu Maryi. W ten sposób przyszły święty miał się urodzić na słomie w małej i skromnej stajni, tak jak Jezus. Na ostrym łuku nad wejściem znajdujemy znamienne zdanie napisane po łacinie: "To oratorium było stajnią wołu i osła, w której narodził się św. Franciszek, zwierciadło świata”.

Plac Ratuszowy (Piazza del Comune) położony jest w miejscu, gdzie znajdowało się starożytne rzymskie forum. Prostokątny plac zaczyna się na końcu Corso Mazzini, które łączy go z bazyliką p.w. św. Klary. Na placu można podziwiać XVI-wieczną "Fontannę trzech lwów" ("Fontana dei tre leoni"), odnowioną w 1762 roku. W XII wieku plac istniał już w obecnym kształcie. Stojąca obok kościoła p.w. NMP Wieża Ratuszowa (Torre del Popolo) została zbudowana w latach 1275-1305. Obecnie mieści się w niej pinakoteka z dziełami szkoły umbryjskiej z okresu od XII do XVIII wieku. Na samym placu ulokowały się liczne restauracje i kafejki oferujące stoliki na świeżym powietrzu.

Kościół p.w. NMP (Chiesa di Santa Maria sopra Minerva) na Piazza del Comune. Świątynia została wzniesiona i dedykowana bogini Minerwie w I wieku n.e. przez braci Tiro i Cesjusza Prisco. Zachowana w doskonałym stanie oryginalna fasada składa się z sześciu wysokich, żłobkowanych kolumn zwieńczonych korynckimi kapitelami, podtrzymujących architraw i tympanon. Pomiędzy kolumnami znajdują się schodki, którymi wchodzi się do pronaosu. W okresie średniowiecza we wnętrzu dawnej świątyni znajdowały się biura władz miejskich oraz więzienie. W 1539 roku, z polecenia papieża Pawła III (1468-1549), budynek został zaadaptowany na kościół p.w. NMP. Wnętrze zostało przebudowane w stylu barokowym w pierwszej połowie XVII wieku przez Giacomo Giorgettiego. Architekturą budowli zachwycał się Johann Wolfgang von Goethe (1749-1832), uwieczniając ją na kartach swoich "Podróży po Włoszech".

Asyż to kwintesencja włoskiego kamiennego miasteczka. Wąskie kamienne uliczki są zadbane. Krzyżują się na mniejszych i większych placykach, na których znajdziemy typowe włoskie bary z espresso. Piękna i pełna skarbów jest jedna z głównych ulic historycznego centrum Asyżu - Via San Francesco - prowadząca od Piazza del Comune do bazyliki p.w. św. Franciszka.

XIII-wieczna Bazylika p.w. św. Franciszka jest perłą architektury nie tylko Umbrii, ale całych Włoch. Została zbudowana na Wzgórzu Piekielnym (nazwa szczytu związana jest z wykonywanymi na nim wyrokami śmierci), podarowanym zakonowi franciszkańskiemu przez mieszkańca Asyżu, Simone Pucciarellego. Reguła zakonu nie pozwala na posiadanie dóbr, zatem teren ten już od 1228 roku stanowił własność Watykanu. Dzień po kanonizacji św. Franciszka, w dniu 17 lipca 1228 roku papież Grzegorz IX (1160/1170-1241) poświęcił miejsce budowy i zmienił nazwę wzgórza na Wzgórze Rajskie. Prace nad wzniesieniem monumentalnej bazyliki, uważanej za jeden z cudów architektonicznych swojej epoki, rozpoczęto zaledwie dwa lata po śmierci Franciszka. Na zachodnich krańcach Asyżu powstały właściwie dwa kościoły - starszy dolny i nieco młodszy górny - jeden nad drugim. W dolnym kościele znajduje się grobowiec św. Franciszka, natomiast kościół górny – wyższy, bardziej widny i przestronny - oferuje zachwycające freski pokrywające ściany i sklepienia, w tym epizody z życia Franciszka autorstwa Giotta. Naprawdę trudno się od nich oderwać. Główne wejście do bazyliki dekoruje monumentalna rozeta z pięknymi zdobieniami pośrodku. Z kolei na tyłach kościoła znajdują się klasztorny dziedziniec oraz skarbiec. W 2000 roku Bazylika św. Franciszka została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Plac przed wejściem do górnego kościoła (Piazza Superiore di San Francesco) stanowi doskonały punkt widokowy - można stąd podziwiać prostą kamienną fasadę bazyliki oraz szeroką panoramę doliny Spoleto. Budowa kościoła dolnego trwała dwa lata, a w roku 1239 zakończono prace nad wznoszeniem bazyliki, konwentu i dzwonnicy. Klasztor, znany jako Sacro Convento, powstawał równolegle z budową kościoła. Nazwa konwent została przyjęta ok. 1300 roku. W 1230 roku przeniesiono ciało św. Franciszka do kościoła dolnego i pochowano je w krypcie pod głównym ołtarzem. Gotycko-romański kościół zaprojektował zakonnik i architekt, wikariusz generalny i generał franciszkanów, misjonarz i dyplomata Eliasz Bonbarone (~1180-1253). Niestety, wewnątrz świątynii nie można robić zdjęć i zakaz ten jest bezwzględnie egzekwowany.

Prace nad upiększaniem budowli trwały jeszcze wiele lat. W roku 1253, przed konsekracją bazyliki, zakończono je w kościele dolnym. Kościół zdobiony jest licznymi freskami autorstwa: mistrza szkoły pizańskiej - Giunta Pisano (1190/1200~1250), artystów szkoły florenckiej - Cimabue (~1240-1302), Giotta di Bondone (~1266-1337), rzymskiej - Jacopo Torritiego, Pietro Cavalliniego (~1250~1330), Filippo Rusutiego (1255-1325), a także sieneńskiej - Pietro Lorenzettiego (1280/1285-1348) i Simone Martiniego (~1284-1344). Kwestia autorstwa części z nich (m.in. Giotta) jest niepewna lub sporna. Rozbudowa bazyliki miała miejsce w XIV i XV wieku. Ostateczny kształt został jej nadany w latach 1474-1476 przez papieża Sysktusa IV (1414-1484). Dzwonnica została zbudowana w stylu romańskim.

Bazylikę poprzedza dziedziniec otoczony krużgankami zbudowanymi w XIV wieku. Do kościoła dolnego prowadzi podwójny portal z drugiej połowy XIII wieku. Zdobią go trzy rozety. Drewniane, rzeźbione drzwi pochodzą z połowy XVII wieku. Drzwi po lewej stronie z 1552 roku są dziełem Ugolinuccio z Gubbio. Sceny ukazane na nich obrazują życie św. Franciszka i św. Klary. Na drzwiach po stronie prawej z 1573 roku Pompee Scursione przedstawił św. Antoniego i św. Ludwika. Portal osłania renesansowy prothyron (mały ganek) dobudowany pod koniec XV wieku. Za portalem znajduje się duże atrium nazywane transeptem wejściowym. Zostało dobudowane do kościoła dolnego w 1271 roku. Jego sklepienia zdobią freski z XVII wieku. Transept kończą kaplice św. Antoniego Pustelnika i św. Katarzyny Aleksandryjskiej. Za kaplicą św. Antoniego znajduje się XV-wieczny cmentarz zakonny. W połowie długości transeptu, po lewej stronie, otwiera się nawa kościoła dolnego. Do niej przylegają dobudowane w czasach późniejszych gotyckie kaplice. Nawę, przykrytą sklepieniem krzyżowym, kończy płytka absyda poprzedzona szerokim transeptem przykrytym sklepieniem kolebkowym. Najważniejszym miejscem w kościele dolnym jest krypta, w której znajduje się Kaplica Grobu św. Franciszka. Po wybudowaniu kościoła dolnego i pochowaniu w nim świętego pod głównym ołtarzem, przez kilka wieków miejsce jego spoczynku nie było dokładnie znane. W roku 1818 papież Pius VII (1742-1823) pozwolił franciszkanom na poszukiwania grobu. 18 grudnia 1818 roku znaleziono sarkofag. Relikwie złożono w wykutej w skale kaplicy, w szerokiej kolumnie ustawionej w miejscu znalezienia ciała. Kolumnę-grobowiec, umieszczoną w centrum kaplicy, otacza ozdobna krata. W czterech niszach umieszczono groby pierwszych czterech braci zakonu św. Franciszka, czyli bł. bł. Leona, Masseo, Anioła i Rufina. Od wejścia po lewej stronie, patrząc w kierunku ołtarza, do nawy kościoła dolnego przylegają kaplice: św. Marcina, św. Stanisława ze Szczepanowa i św. Jana Chrzciciela. Po stronie prawej są to kaplice: św. Szczepana, św. Wawrzyńca, św. Antoniego Padewskiego, św. Marii Magdaleny i św. Mikołaja z Miry. Wykonanie tych kaplic zniszczyło wcześniejsze freski autorstwa artysty znanego jako Maestro di San Francesco, namalowane na ścianach nawy (pozostały tylko ich fragmenty). Przedstawiają one sceny z życia Chrystusa i św. Franciszka. Kaplica św. Marcina ozdobiona jest freskami, które ukazują życie świętego. Wykonał je Simone Martini (~1284-1344) na początku XIV wieku. Witraż w kaplicy pochodzi z warsztatu Giovanniego di Bonito i jest datowany na rok 1350. Kaplica św. Stanisława ze Szczepanowa, biskupa krakowskiego i męczennika kanonizowanego w bazylice św. Franciszka 8 września 1253 roku, powstała w drugiej połowie XIV wieku. Zdobią ją freski malarza szkoły rzymskiej, mistrza z Asyżu - Puccio Capanny oraz nieznanego naśladowcy Giotta. Przedstawiają one sceny z życia świętego oraz Ukrzyżowanie Jezusa i Koronację NMP. Kaplica św. Mikołaja z Miry została zbudowana ok. 1270 roku, a kaplica św. Magdaleny w 1310 roku. Zdobią je freski Giotta di Bondone (~1266-1337) i jego ucznia zwanego Maestro di San Nicola. Kaplice św. Szczepana i św. Antoniego zbudowano w latach późniejszych - na przełomie XVII i XVIII wieku. Malarstwo gotyckie reprezentuje cykl malowideł wykonany na ścianach i sklepieniu transeptu na wysokości ołtarza głównego. W prawym ramieniu (patrząc w kierunku ołtarza) na sklepieniu namalowane zostały freski przedstawiające dzieciństwo Jezusa. Na ścianach przedstawione są wizerunki pięciu pierwszych świętych franciszkańskich namalowane przez Simone Martiniego (~1284-1344), scena wskrzeszenia dziecka przez św. Franciszka, Madonna z dzieciątkiem w otoczeniu aniołów oraz św. Franciszek - dzieło Cimabue (~1240-1302). Z uwagi na czas powstania obrazu (ok. 1280 roku) przyjmuje się, że jest to najbardziej wiarygodny portret świętego. Lewe ramię transeptu ozdobione jest freskami namalowanymi przez Lorenzo di Pietro (1410-1480) i jego uczniów. Przedstawiają one sceny męki Chrystusa. Freski powstały ok. 1459 roku. Ołtarz główny wykonany został ok. 1250 roku w rzymskiej szkole Cosmatich. Możliwe, że jego marmurowa mensa pochodzi z Konstantynopola. Ołtarz zdobi 20 rzeźbionych kolumienek i mozaika. Nad nim, na sklepieniu krzyżowym, znajdują się freski namalowane przez Giotta w latach 1315-1320. Są to alegorie trzech ślubów zakonnych: ubóstwa, czystości i posłuszeństwa. Schody w ramionach transeptu prowadzą na taras, z którego można zobaczyć absydę kościoła górnegooraz loggie. Schody z tarasu prowadzą do kościoła górnego.

Kościół górny jest budowlą jednonawową, znacznie wyższą od kościoła dolnego. Nawę przekrytą sklepieniem krzyżowym kończy absyda poprzedzona krótkim transeptem. W przeciwieństwie do kościoła dolnego, nie ma tu bocznych kaplic. Kościół utrzymany jest w stylu gotyckim. Prezbiterium i transept (z wyjątkiem części malowideł w północnym ramieniu) zdobią freski Cimabuego (~1240-1302) namalowane w latach 1280-1283. Na ścianach nawy głównej freski zostały namalowane w trzech pasach. W górnej płaszczyźnie namalowano sceny z Nowego i Starego Testamentu. Na sklepieniu przedstawienia figuralne umieszczono w co drugim przęśle (sceny z Matką Bożą oraz czterech doktorów Kościoła: św. Grzegorza, św. Augustyna, św. Ambrożego i św. Hieronima). Poziom najniższy tworzy cykl 28 scen z życia św. Franciszka, tzw. Legenda św. Franciszka, w tym znane przedstawienie Świętego wygłaszającego kazanie do ptaków. Autorstwo fresków, ich datowanie i kolejność wykonania do dziś wywołują szeroką dyskusję badaczy. Malowidła biblijne (z górnej części ścian) o tematyce starotestamentowej przypisuje się rzymskiemu lub toskańskiemu naśladowcy Cimabuego, malowidła nowotestamentowe tzw. Mistrzowi Pojmania lub Gaddo Gaddiemu (~1239~1312), a przedstawienie Deesis - Jacopo Torritiemu. Cykl św. Franciszka powszechnie uznawany jest za dzieło Giotta di Bondone (~1266-1337), jednak brak jest jednoznacznych informacji źródłowych, które mogłyby to potwierdzić. XIV i XV-wieczne źródła enigmatycznie wspominają, że Giotto pracował w tym kościele, nie precyzują jednak, jakie malowidła wykonał. Giorgio Vasari (1511-1574) jednoznacznie przypisał mu cykl św. Franciszka i od tej pory aż do końca XIX wieku powtarzano to twierdzenie. Pierwsze wątpliwości zostały wysunięte z końcem XIX wieku. Także datowanie cyklu św. Franciszka jest niejasne. Za Vasarim powtarzana jest informacja, iż malowidła rozpoczęto, gdy generałem zakonu franciszkanów był Giovanni da Muro, czyli w latach 1296-1304, ale równie dobrze prace mogły się rozpocząć za papieża Mikołaja IV (1227-1292), którego pontyfikat przypadł na lata 1288-1292. Cykl ukończono przed 1307 rokiem. Najczęściej przyjmuje się zatem lata 1296-1307. W kościele znajduje się także ołtarz z połowy XII wieku i ambona, dzieło Mikołaja da Bettona z połowy XIV wieku. Największy zachwyt budzi chór złożony ze 102 stall drewnianych wykonanych w latach 1491-1501 oraz pulpit z 1501 roku. Stalle zdobią intarsje, przedstawiające wizerunki papieży, świętych, doktorów Kościoła i najznaczniejsze postaci zakonu. Witraże pochodzą z XII wieku. Fasadę kościoła zdobi podwójny portal, który przypomina wyglądem wejście do kościoła dolnego. Na ścianie nad portalem znajduje się duża rozeta oraz, w szczycie fasady, okrągłe okno z witrażem.

Widok w kierunku miasta z placu przed wejściem do górnego kościoła (Piazza Superiore di San Francesco).

Arezzo to miasto i gmina w regionie Toskania, liczące ok. 100 tys. mieszkańców. Założone przez Etrusków, należało do Ligi Etruskiej, a w 311 roku p.n.e. zostało podbite i zajęte przez Rzymian, którzy założyli tu kolonię i nazwali Arretium. W okresie istnienia Cesarstwa Rzymskiego Arezzo stało się miastem bogatym. Powstały wówczas liczne budynki użytku publicznego, np. teatr, termy, amfiteatr o pokaźnych rozmiarach, który zachował się do dnia dzisiejszego. Rozwijało się życie kulturalne, którego symbolem stał się Gajusz Cilniusz Maecenas (70-8 p.n.e.) - rzymski polityk, doradca i przyjaciel cesarza Oktawiana Augusta (63 p.n.e.-14 n.e.), poeta i patron poetów. Pod koniec XI stulecia kontrolę nad miastem przejęli mieszkańcy, którzy utworzyli tu niezależne państwo-miasto pozostające w opozycji do pobliskiej Florencji, z którą Arezzo toczyło wieloletnie walki. Najcięższą porażkę miasto poniosło w bitwie pod Campaldino w 1289 roku. W rezultacie, Florencja przejęła Arezzo w 1384 roku. Okres największego rozkwitu miasta przypadł na XIV wiek. W XV wieku podupadło. Dominacja florentyńska uwidoczniła się w architekturze, sztuce, literaturze. Spinello Aretino (~1350-1410) był ostatnim z artystów z miejscowej szkoły. Wszystkie następne szkoły były już szkołami rodem z Florencji. W tym okresie w życiu kulturalnym i artystycznym pojawili się znani artyści - malarz Piero della Francesca (~1415-1492), czy poeta Leonardo Bruni (~1369-1444), zwany Aretino. Przełom wieku XV i XVI to okres panowania Rodziny Medyceuszy. Wielki Książe Kosma I Medyceusz (1519-1574) przyczynił się do odbudowy i uświetnienia architektury miasta. Poprawiono mur obronny, dobudowano bramy wjazdowe, kontynuowano budowę katedry. Również historyczne budynki doczekały sie swojej odnowy. Niezależność od Florencji Arezzo odzyskało w 1530 roku. W latach 1799-1800 wojska francuskie pod dowództwem Napoleona Bonaparte (1769-1821) zajęły Arezzo. W 1860 roku Arezzo stało się częścią Królestwa Włoch. Budynki i zabytki miasta ucierpiały nieco w czasie II wojny światowej.

Arezzo szczyci się też swymi dwoma znakomitymi obywatelami. Urodził się tu jeden z najwybitniejszych poetów włoskich i europejskich epoki renesansu Francesco Petrarca (1304-1374). Pisał zarówno po włosku, jak i po łacinie. Urodził się tu także architekt i malarz Giorgio Vasari (1511-1574). Ich domy zostały udostępnione zwiedzającym. W Domu Petrarki (Casa di Francesco Petrarca) mieści się biblioteka oraz instytut naukowy - Akademia Literatury, Sztuki i Nauki (Accademia di Lettere, Arte e Scienze). W domu drugiego (Casa di Giorgio Vasari) ma siedzibę muzeum poświęcone jego osobie. Można tu zobaczyć oryginalny wystrój domu Vasariego, a także liczne obrazy i freski, którymi artysta ozdobił sufity i ściany.

Położone w połowie drogi między Florencją i Perugią Arezzo to miasto, któremu udało się nie zaprzedać swojej duszy turystyce. Chociaż pełno w nim zabytków, w tym niedocenianym mieście nie spotkamy tłumów turystów. Arezzo to prawdziwy ”ukryty skarb”, który w dodatku wzbogacił się na biżuterii. Dzisiaj to jedno z najbogatszych miast Toskanii, o czym świadczy ilość działających tam jubilerów, złotników i sklepów z antykami. Miasto jest po brzegi zanurzone w historii, a malownicze wzgórza podkreślają jego charakter. To, co antyczne i średniowieczne, przeplata się z czasami współczesnymi, tworząc harmonijną całość. W zabytkowej części miasta znajdują się pracownie miejscowych rzemieślników - złotników i konserwatorów antyków - które do złudzenia przypominają te średniowieczne. Niektóre mieszczą się też w kamienicach pochodzących z tego okresu.

XIV wieczna bazylika p.w. św Franciszka (Basilica di San Francesco) w której przechowywany jest największy artystyczny skarb miasta - renesansowy cykl fresków Piero della Franceski (~1412-1492) - "Historie Prawdziwego Krzyża" ("Le Storie de la Vera Croce"). W lutym 1955 roku papież Pius XII (1876-1958) podniósł świątynię do godności bazyliki mniejszej. Bazylika jest historycznie drugim kościołem franciszkańskim w Arezzo. Pierwszy znajdował się poza murami miasta i został zniszczony, dlatego społeczność Arezzo w 1348 roku poprosiła o wybudowanie drugiego kościoła wewnątrz murów. W Archiwum Kapitulnym w Arezzo zachowany jest pergamin przedstawiający projekt całego kompleksu klasztornego, w tym kościoła. Dokument ten, datowany na przełom XIII i XIV wieku, wydaje się być jednym z najstarszych zachowanych rysunków architektonicznych we Włoszech. Nazwisko projektanta kościoła Fra Giovanni da Pistoia widnieje na odwrocie pergaminu wśród uczniów brata Elii da Cortona (1178-1253). Bazylika, zbudowana jest z kamieni i cegieł. Przed fasadą stoi pomnik matematyka, inżyniera, ekonomisty i polityka Vittorio Fossombroniego (1754-1844) autorstwa Pasquale Romanelliego (1812-1887), niewidoczny na zdjęciach. Obok wspomnianego wyżej cyklu fresków Piero della Franceski w kościele znajdują się także freski, które namalował Spinello di Luca Spinelli, znany jako Spinello Aretino (~1350-1410), oraz fresk "Zwiastowanie", przypisywany Luce Signorelliemu (~1441/1445-1523), ale najprawdopodobniej będący dziełem Matteo Lappoliego (1450-1504). Po bokach naw znajdują się kaplice i ołtarze boczne, często ozdobione freskami, nawet fragmentarycznymi. Wśród artystów zajmujących się dekoracją byli Spinello Aretino (~1350-1410), Parri Spinelli (~1387-1453), Andrea di Nerio (?-1387), Giovanni d'Agnolo di Balduccio, Piero della Francesca (~1412-1492), Lorentino d'Andrea (~1430-1506), a także Antonio di Anghiari. Wśród ołtarzy wyróżnia się dzieło Giovanniego Antonio Lappoliego (1492-1552) zaprojektowane przez Rosso Fiorentino (1494-1540). Autorem okna witrażowego na fasadzie jest francuski artysta Guillaume de Marcillat (1470-1529). Dolny kościół, podzielony na trzy nawy, służy obecnie jako sala wystawowa. Na ścianie między przedostatnią a ostatnią kaplicą boczną po lewej stronie znajdują się organy, zbudowane w 1969 roku przez firmę Costamagna i podarowane bazylice w tym samym roku przez gminę Arezzo.

Na Corso Italia - głównej ulicy starej części Arezzo. Na zdjęciach widoczna jest też dzwonnica kościoła Santa Maria delle Pieve.

Pomnik przy Via Pileati upamiętniający Giorgia Vasariego (1511-1574). Był on nie tylko malarzem i architektem manieryzmu, ale także autorem "Żywotów najsławniejszych malarzy, rzeźbiarzy i architektów" ("Le vite de’ piú eccellenti pittori, scultori et architettori"). Ta słynna książka z 1550 roku, która dokumentowała życie i dzieła współczesnych mu artystów, jest obecnie traktowana z ogromnym szacunkiem, a Vasari często nazywany jest pierwszym na świecie historykiem sztuki. Był synem handlarza suknem Antonio Vasariego. Polecany od najmłodszych lat przez swojego kuzyna Lukę Signorelliego (~1450-1523), został uczniem witrażysty Guglielmo da Marsiglia (1475–1537). W tym samym czasie uczęszczał także na lekcje Giovanniego Pollio Lappoliego (1465-1540), gdzie otrzymał wczesne wykształcenie humanistyczne, a także spróbował swoich sił w architekturze. W wieku 16 lat został wysłany do Florencji przez kardynała Silvio Passeriniego (1469-1529). Wprowadzony przez niego w krąg dworu Medyceuszy, Vasari pogłębiał swoją humanistyczną edukację pod okiem pisarza Pierio Valeriano Bolzaniego (1477-1558). Był także częstym gościem w pracowni Andrei del Sarto (1486-1530) i w akademii rysunku Baccio Bandinelliego (1488-1560). Zaprzyjaźnił się z Michałem Aniołem (1475-1564), którego styl malowania wpłynął na jego własny.

Na skraju parku Passegio del Prato przy Viale Bruno Buozzi.

W centrum miasta, w miejscu, które w czasach starożytnych było akropolem, mieści się piękna katedra p.w. św Piotra i św. Donata (Cattedrale dei Santi Pietro e Donato), której budowę rozpoczęto w stylu gotyckim w latach 1277-1313, kontynuowano w okresie renesansu, a zakończono dopiero w XVI wieku. Z jeszcze późniejszego okresu, bo już z XX wieku, pochodzą kościelna kampanila oraz fasada. Do wnętrza prowadzą majestatyczne schody. Wnętrze katedry zawiera trzy nawy i jest pełne dzieł sztuki o dużej wartości artystycznej. Ściany świątyni upięksył freskami Salvi Castellucci (1608-1672). W południowej nawie znajdują się okna ozdobione witrażami francuskiego mistrza Guillaume'a de Marcillata (~1470-1529). Można podziwiać także wiele cennych dzieł sztuki, w tym fresk Maria Magdalena Piera della Franceski (~1415-1492) namalowany w lewej nawie, niedaleko ołtarza, liczne obrazy, a także zaprojektowany przez Giorgia Vasariego (1511-1574) drewniany chór. Na głównym ołtarzu znajduje się ogromna marmurowa urna, zwana "Arką św. Donata" ("Arca di San Donato"). W prawej nawie umiejscowiony jest grobowiec papieża Grzegorza XIV (1535-1591). Ciekawa jest też historia dzwonnicy. W rzeczywistości to już trzecia dzwonnica - pierwsza tworzyła jedną bryłę z katedrą, a donośny dźwięk dzwonów zniszczył kilka witraży. Druga została zbudowana nieco dalej, ale warstwa wodonośna uszkodziła fundamenty.

Obok katedry, przy Piazza Libertà, w pięknym, historycznym budynku mieści się siedziba gminy Arezzo. Palazzo dei Priori został zbudowany w XIV wieku i na początku pełnił rolę domu przeorów. Następnie przeszedł wiele renowacji i modyfikacji. Przy wejściu, w niszy, znajduje się miniatura słynnej starożytnej Chimery, znalezionej w XVI wieku. W środku zachowano oryginalne malowidła ścienne i freski. Wieża zegarowa to jeden z symboli Arezzo.

W tym domu w Arezzo w 1304 roku urodził się słynny poeta, pisarz i filozof Francesco Petrarca (Petrarka). Jego dom mieści się blisko Palazzo Pretorio, przy Piazza Madonna del Conforto. Budynek poety został zamieniony na muzeum.

Arkadowe podcienia na ulicach Arezzo w pobliżu Piazza Grande - głównego placu miasta. 

Piazza Grande,zwany czasami również Piazza Vasari, to centralny, malowniczy plac miasta. Jego powierzchnia jest mocno pochylona, co nadaje całości dość specyficzny charakter. Niegdyś było tu miejskie targowisko, obecnie co miesiąc odbywa się giełda antyków. Raz w roku zaś, na placu organizowana jest słynna Giostra del Saracino (Walka z Saracenem), czyli średniowieczny turniej w której główną atrakcją są walki rycerzy z Saracenami. Zadaniem zawodników pędzących na koniach jest trafienie kopią w ruchomą kukłę Saracena, która obraca się i wymachuje ramionami. W średniowieczu walki te stanowiły ćwiczenia wojskowe przygotowujące do realnych starć z wrogiem. Z każdej strony plac otaczają zabytkowe kamienice oraz dawne pałace mieszczańskie. Dookoła placu umiejscowione są bary, restauracje i kawiarnie, a także sklepy i punkty usługowe. Latem kwitnie tu turystyka, a wieczorami na placu można spotkać wielu regionalnych artystów. Architektura placu zdominowana jest przez okazałe obiekty: średniowieczny kościół Santa Maria della Pieve, barokowy Pałac Sądu (Palazzo del Tribunale), XVI-wieczny Pałac Loży (Palazzo delle Logge) i XV-wieczny Pałac Bractwa Laików (Palazzo della Fraternità dei Laici). Spacerując po Piazza Grande warto przyjrzeć się też renesansowej fontannie oraz okolicznym kamienicom, które ozdobione są herbami poszczególnych dzielnic miasta. To właśnie tutaj zostały nakręcone niektóre sceny filmu Roberta Benigniego “Życie jest piękne” (“La vita è bella”).

Piazza Grande - kościół Santa Maria della Pieve i stojący obok Pałac Sądu (Palazzo del Tribunale). Zbudowany w XVIII wieku wg projektu Francesco Cerrottiego surowy budynek Pałacu Sądu znajduje się pomiędzy Pałacem Bractwa Laików (Palazzo della Fraternità dei Laici), z którym jest konstrukcyjnie połączony, a absydą kościoła Santa Maria della Pieve. Projekt i budowę Pałacu Bractwa Laików powierzono florenckim mistrzom Baldino di Cino i Niccolò di Francesco (~1320~1364). Budowa pałacu miała różne fazy, począwszy od gotyckiej (1375-1377), renesansowej (1433-1460), reprezentowanej przez lunetę portalu z Madonną Miłosierdzia (Madonna della Misericordia) autorstwa (1409-1464) z 1435 roku i zwieńczenie fasady zbudowanej wg projektu Giorgio Vasariego (1511-1574) w 1552 roku. Pod koniec XVIII wieku pałac został odnowiony dzięki wsparciu Wielkiego Księcia Toskanii Pietro Leopoldo di Loreny (1747-1792). Na wiele lat stał się siedzibą Sądu Miejskiego, a od 2010 roku mieści się w nim muzeum i siedziba Bractwa z ważnym archiwum historycznym. Bractwo Laików jest do dziś ważną i zasłużoną instytucją świecką w Arezzo. Zostało zatwierdzone w 1263 roku dekretem biskupa Guglielmino degli Ubertiniego (~1219-1289) pod nazwę Pobożnego Bractwa Miłosierdzia, utworzonego przez grupę ludzi chętnych do niesienia pomocy ubogim i chorym. Dzięki licznym zapisom i darowiznom Bractwo realizowało ponadto wiele przedsięwzięć, w tym budowę świątyń i gmachów publicznych.

Romański kościół Santa Maria della Pieve zbudowany w latach 1140-1320. Wyróżnia się 4-kondygnacyjną fasadą składającą się z trzech elewacji, w których każda zawiera coraz więcej kolumn. Dzwonnica jest również podobna bardziej do wieży zamkowej niż kościelnej. Uznawany jest za jeden z najpiękniejszych kościołów w Toskanii. Warto wejść do środka kościoła, w którym znajduje się m.in. ołtarz autorstwa Pietro Lorenziettiego (1280/1285-1348) z 1320 roku oraz piękne, XIV-wieczne freski i malowidła.

Jedna z malowniczych uliczek odchodzących od Piazza Grande.

Tablica, przypominająca film Roberta Benigniego "Życie jest piękne" ("La vita è bella").

Jeśli chodzi o miejscową kuchnię, to znajdziemy tu pożywne wersje klasycznych toskańskich dań, salami, deski serów, nadziewane makarony i sycącą zupę ribollita (fasolową). W menu często figuruje też porchetta (cała, pozbawiona kości świnia nadziewana czosnkiem i ziołami), a także soczyste kiełbasy i wędliny. Przytulne restauracje mogą podawać flaki i grifi con polenta (jagnięce policzki z polentą), a także dania z wołowiną, wieprzowiną i sarniną. Warto również spróbować bistecca alla fiorentina, grillowanego steku z kością.Arezzo to także stolica ważnej prowincji winiarskiej, w związku z czym znajdziemy tu wszelkie rodzaje win, od miejscowego Chianti (Chianti Colli Argentini DOCG) po Vinsanto (Vinsanto del Chianti Colli Arentini DOC). Można wybrać się na wycieczkę miejscowym szlakiem winiarskim Strada del Vino. 200-kilometrowa trasa Terre di Arezzo łączy ponad 120 winnic.

Jedna z uliczek starej części Arezzo.

Kościół p.w. świętych Michała Archanioła i Hadriana (Chiesa dei SS Michele e Adriano). Pierwsza świątynia pod tym wezwaniem powstała we wczesnym średniowieczu. Według historyka Ubaldo Pasqui'ego (1859-1939) pierwszy oficjalny dokument wspominający o kościele pochodzi z 1030 roku, natomiast według ks. Silvano Pieriego (1924-2013) - z 1079 roku. Świątynia powstała prawdopodobnie jako longobardzki kościół, usytuowany poza murami miasta, wzdłuż najważniejszej drogi dojazdowej do Arezzo. W 1095 roku była już kościołem klasztornym kamedułów, ale od średniowiecza pełniła również funkcję świątyni parafii, której granice usankcjonowano w 1150 roku. W tym okresie kościół został przebudowany w stylu romańskim. W pierwszej połowie XIV wieku budynek został powiększony i zaaranżowany w stylu gotyckim, został powiększony o kaplice, edykuły i malowidła ścienne, w tym fresk przedstawiający NMP z Dzieciątkiem, przypisywany przez jednych Andrei di Nerio (?~1387), a przez innych Spinello Aretino (~1350-1410). Na początku XV wieku otrzymał również tytuł opactwa. Kolejne przekształcenia kościoła i klasztoru nastąpiły w XV wieku. Z tego okresu pochodzi obraz Madonny z Dzieciątkiem zasiadającej na tronie między świętymi Michałem Archaniołem, Benedyktem, Janem Chrzcicielem i Romualdem, namalowany przez Neriego di Bicci (1418/1420-1492). Wiek XVI to okres postępującego upadku, jednak w drugiej połowie stulecia wykonano prace konserwatorskie i zbudowano nowy krużganek klasztorny. W 1652 roku budynek klasztorny został zamknięty, zakonnicy przenieśli się gdzie indziej i kościół pozostał tylko świątynią parafialną. W obecnym kształcie kościół pochodzi z lat 1785-1786. Kolejne jego modyfikacje datują się na lata 1817-1824. Całkowitej przebudowy świątyni dokonał w 1934 roku architekt Giuseppe Castellucci (1863-1939). Kościół stoi na placu o tej samej nazwie - z tego powodu nazywano go również w przeszłości "San Michele de Plateola". Jednonawowe wnętrze jest wynikiem ostatniej starannej renowacji, która przywróciła świątyni fascynujący romańsko-gotycki charakter. Pomimo utraty XIV-wiecznych ołtarzy, kościół wciąż jest bogaty w dzieła sztuki i artefakty z różnych epok.

Pomnik Guido Monaco (Gwidona z Arezzo). Był on włoskim benedyktynem z opactwa Pomposa i teoretykiem muzyki. Jest czczony jako błogosławiony Kościoła katolickiego. Żył w latach 990/1000-1045/1050. W 1025 roku, za wstawiennictwem bpa Teobalda, otrzymał stanowisko nauczyciela chóru chłopięcego w Arezzo, gdzie też przebywał przez dłuższy czas. Później sporo podróżował, a prawdopodobnie w ostatnich latach życia wstąpił do klasztoru kamedułów. Udoskonalił zapis nutowy i wprowadził nową metodę śpiewu - solmizację, opartą na nazwach poszczególnych dźwięków heksachordu. W słynnym traktacie "Micrologus de disciplina artis musicae" opisał praktykę polifoniczną swoich czasów - technikę organalną (harmonijne zestrojenie muzyki w konsonansach). Napisał również pełny traktat o muzyce, oraz jego wierszowaną przeróbkę pod tytułem "Regulae rhytmicae", jak i "Epistola de ignoto cantu".

Nel :

ależ klimatyczne i urokliwe to zupełnie nieznane mi miasteczko Castilgione

Takich miasteczek jest w Italii wiele. Castiglione del Lago było stosunkowo blisko naszego locum w Umbrii, stąd też wybraliśmy się tam na kolację. Gdyby nie to, też byśmy go nie odkryli. Pozdrawiam.

papuas :

Tak, Asyż to piękne kamienne, średniowieczne miasteczko i tutaj, ze względu na wartość fresków Giotta ten zakaz foto można zrozumieć. Byliśmy tam jeszcze w XXw i wtedy można było bez lampy foto robić; zapewne mam gdzieś w archiwum freski Giotta oczywiście na slajdach jeszcze. Ze względu na czas do św Klary nie dotarliśmy, a i tak spóźniliśmy się i zobaczyli tył odjeżdżającego autokaru.    Kościół Klary zobaczyłem zatem u Ciebie - dzięki.  Takie były czasy, że małego BP nie było stać na dodatkową opłatę parkingową i musiał odjechać, ale potem wrócił i podjął nas z drogi.

Zakaz zdjęć z użyciem flesza w pełni rozumiem, ale dlaczego nie można robić zdjęć bez lampy, czy też rejestrować wnętrz na video? My zaparkowaliśmy na bezpłatnym parkingu w pobliżu bazyliki św. Klary, a bazyliką św. Franciszka kończyliśmy nasz spacer po Asyżu. Pozdrawiam,

Siena to toskańskie miasto i ważne centrum turystyczne we Włoszech. Liczy ok. 53 tys. mieszkańców. Położona jest w środkowej części Toskanii na wzgórzu między dolinami dwóch rzek - Arbii i Elsy. Okolice Sieny to kwintesencja Włoch - zielono żółte wzgórza porośnięte winnicami i gajami oliwnymi. W pobliżu znajduje się słynny region Chianti, gdzie produkuje się jedno z najznakomitszych win świata. Na każdym kroku czuć tutaj tchnienie historii.

Według legendy, Sienę założyli synowie Remusa - Senio i Aschio, którzy uciekając przed Romulusem schronili się w górach i wznieśli zamek Senio. Herbem miasta stało się godło ich rodu - wilczyca karmiąca Romulusa i Remusa, a barwami balzany - miejskiego sztandaru - były biel i czerń. Historycznie, Siena była etruskim osiedlem i małym miasteczkiem w okresie antycznym. Ok. 30 roku p.n.e. osada stała się kolonią rzymską o nazwie Saena Julia, ale przez kolejne wieki nie miała ona zbyt dużego znaczenia. Ok. V wieku w Sienie znajdowała się już siedziba biskupstwa. Dogodne położenie miasta przy szlakach handlowych i miejscowe rzemiosło włókiennicze stały się podstawą przyszłego bogactwa mieszczan oraz arystokracji longobardzkiej i frankońskiej. Właśnie czasy Longobardów przyniosły rozkwit miastu. Wówczas to przez Sienę przebiegał ważny szlak handlowy. W XII i XIII wieku miał miejsce największy rozkwit miasta. Ciekawostką jest fakt, że w XIII wieku Siena stała się finansowym centrum Europy. Zaliczała się wówczas do najbogatszych miast naszego kontynentu. Do dzisiejszego dnia istnieje w Sienie najstarszy europejski bank - Monte Paschi di Siena. Bankierzy ze Sieny udzielali pożyczek prawie całej ówczesnej Europie, a do największych rodów finansowych należeli: Buonsignori, Piccolomini i Salimbeni. Miastem rządziła rada (consiglio), która co roku wybierała członków rządu - Signorii i podestę - najwyższego urzędnika miejskiego. Między innymi ten wybór był przyczyną ciągłych konfliktów z Florencją. W 1260 roku doszło do bitwy pod Montaperti, w której zwyciężyła Siena, co nie znaczy, że zdobyła nad Florencją panowanie. Na przełomie XIII i XIV wieku powstała ważna szkoła malarska zwana sieneńską. W mieście działa do dziś jeden z najstarszych uniwersytetów na świecie, założony w 1240 roku. Ze Sieny pochodził wybitny rzeźbiarz Jacopo della Quercia (~1367-1438) oraz trzech papieży - Aleksander III (~1100-1181), Pius II (1439-1503) i Aleksander VII (1599-1667). W Sienie żyła też i działała święta Katarzyna (1347-1380). Wprawdzie w XII i XIII wieku Siena liczyła ponad 100 tys. mieszkańców i skutecznie walczyła z Florencją o miano najważniejszego miasta Toskanii, ale w 1348 roku miasto dotknęła zaraza dżumy, zabijając 2/3 mieszkańców, co zapoczątkowało jego gospodarczy upadek. Zdobyta została ostatecznie w 1473 roku przez Wawrzyńca Medyceusza (1449-1492), zwanego Wspaniałym (Il Magnifico), który wcielił miasto do Republiki Florenckiej. Od 1569 roku Siena należała do Wielkiego Księstwa Toskanii, aż do czasów zjednoczenia Włoch. Liczba ludności miasta zaczęła rosnąć dopiero po zakończeniu II wojny światowej. W 1966 roku Siena jako pierwsze miasto w Europie wprowadziła zakaz ruchu samochodowego w swoim centrum.

W Sienie została zachowana w pełni antyczna struktura miasta, a jej zabytkowe centrum zostało w 1995 roku wpisane na listę światowego dziedzictwa kulturalnego UNESCO.

Porta Romana jest jedną z dawnych bram w murach Sieny, położoną na starożytnej Via Cassia. Została zbudowana w latach 1327-1328 przez Agnolo di Venturę (1290-1349) i Agostino di Giovanniego (1285-1347). Budowla wyposażona jest w blanki i mur obronny.

Siena to chyba najbardziej sympatyczne miasto Toskanii. Bardziej zwarte, a przez to łatwiejsze do zwiedzania, od stosunkowo dużej Florencji, a z drugiej strony większe i wieczorami bardziej tętniące życiem niż dziesiątki niewielkich miast regionu Chianti, do których pielgrzymują tłumy turystów. Już pierwsze wrażenie podczas spaceru po Sienie jest bardzo pozytywne. To miasto naprawdę wciąż nie jest skomercjalizowane. W przeciwieństwie do Florencji, czy Wenecji, tutaj nie ma na ulicach straganów z chińskimi produktami dla naiwnych turystów. Leżące na wzgórzu miasto rządzi się swoimi prawami. W codziennym życiu ważną rolę odgrywa tradycja. Siena podzielona jest na 17 dzielnic - contrade - które od wieków ze sobą rywalizują. Obowiązkiem każdego mieszkańca jest przysparzanie chwały swojej dzielnicy, dbanie o jej dobro i wizerunek. Istnieje nawet nieformalny nakaz pracowania w sąsiedztwie i poślubienia osoby z tego rejonu. Miejscowi chrzczeni są dwukrotnie - raz w kościele, a zaraz po tym w dzielnicowej fontannie, co stanowi symbol przynależności do lokalnego organizmu społecznego. Contrada jest synonimem rodziny, wzajemnej pomocy, a szacunek do tej instytucji odgrywa ważną rolę w spójności obywatelskiej miasta.

Skupiając się na głównych zabytkach nie można zapomnieć o urokach bocznych uliczek. Historia miasta rozwija się tutaj jak średniowieczny sztandar. Przyjazna ruchowi pieszemu Siena posiada dobrze zachowane mury i gościnne bramy. Można zagubić się w sieci średniowiecznych uliczek i natknąć się na sekretne podwórza, zaułki i fontanny. Można także spotkać wyobrażenia słynnej wilczycy kapitolińskiej. Nie powinno to dziwić, skoro wg legendy miasto założyli synowie Remusa...

Kościół p.w. św. Jerzego (Chiesa di San Giorgio). Został zbudowany na wcześniejszej konstrukcji z 1081 roku i poświęcony św. Jerzemu w podziękowaniu za zwycięstwo odniesione przez sieneńczyków w bitwie pod Montaperti 4 września 1260 roku, podczas której pokonali oni florentyńczyków. W 1586 roku w kościele mieściła się Kongregacja Świętych Gwoździ, założona przez Matteo Guerrę. Zgromadzenie zrzeszało świeckich i księży, a jego celem była dyscyplina pokutna członków i formacja teologiczna duchowieństwa. Kongregacja Świętych Gwoździ przetrwała do 1666 roku, kiedy to papież sieneński Aleksander VII (1599-1667) zlikwidował ją i przekazał kościół Sieneńskiemu Seminarium Arcybiskupiemu, które miało tutaj swoją siedzibę przez prawie dwa wieki, zanim zostało przeniesione do dawnego klasztor św. Franciszka. Obecny wygląd kościół zawdzięcza architektowi z kantonu Ticino Gian Pietro Cremonie di Arosio, który zmodernizował go w latach 1731-1738. Gotycka dzwonnica, która w przeciwieństwie do kościoła nie została przebudowana w XVIII wieku, ma 38 okien otwierających się na cztery strony, co nawiązuje do liczby kompanii sieneńskich, które brały udział w bitwie z 1260 roku. Fasada zawiera dwie gigantyczne kolumny oraz herb kardynała Antonio Felice Zondadariego (1665-1737), promotora przebudowy. Wewnątrz stoi polichromowany pomnik nagrobny malarza Francesco Vanniego (1563-1610), wykonany przez jego synów w 1656 roku. Świątynię zdobią obrazy, których autorami są Raffaello Vanni (1590~1673), Francesco Vanni oraz Sebastiano Conca (1680-1774). W transepcie znajdują się nagrobki dwóch członków rodziny Zondadari, a mianowicie kardynała Antonio Felice Zondadariego i arcybiskupa Sieny Alessandro Zondadariego (1669-1745), wykonane z marmuru w 1748 roku przez holenderskiego rzeźbiarza. Innymi ważnymi dziełami z XVIII wieku są obrazy Niccolò Franchiniego (1704-1783) i florenckiego artysty Vincenzo Meucciego (1694-1766).

Tzw. Logge del Papa. Zbudowane zostały w 1462 roku przez sieneńskiego architekta Antonio Federighiego (~1420-1490) na zamówienie papieża Piusa II (1405-1464), pochodzącego z pobliskiego miasteczka Corsignano (obecniej Pienzy), który podarował je swojej rodzinie Piccolomini. Logge del Papa mają trawertynową fasadę z trzema renesansowymi łukami z korynckimi kapitelami. Łuki zwieńczone są architrawem z łacińską dedykacją. W głębi widoczny jest kościół p.w. św. Marcina (Chiesa di San Martino). Jego istnienie jest potwierdzone w źródłach historycznych już w VIII wieku. Od połowy XII wieku był regularnie odnawiany i powiększany. W 1537 roku został przebudowany wg projektu Giovaniego Battisty Peloro (1483-1558). Fasada została wykonana w 1613 roku w stylu rzymskiego manieryzmu i jest dziełem Giovanniego Fontany (1540-1614). Dzwonnica ukończona została w 1738 roku. Renesansowe wnętrze świątyni ma kształt krzyża łacińskiego z jedną nawą, lekko wysuniętym transeptem, głębokim prezbiterium i kopułą z freskami, których autorem jest Annibale Mazzuoli (1658-1743). Wnętrze zdobią też obrazy i rzeźby innych artystów - Giovanniego di Lorenzo Ciniego (~1490/1495-1565), Ilario Casolaniego (1588-1661), Raffaello Vanniego (~1590-1673), Domenico Beccafumiego (1486-1551), Crescenzia Gambarelliego, Naddo Ceccarelliego, Guido Reniego (1575-1642), Giovanniego Francesco Barbieriego - "Guercino" (1591-1666), Giuseppe (1644-1725), Giovanniego Antonia (1640-1714) i Bartolomeo (1674-1749) Mazzuolich. W kościele znajdują się także organy skonstruowane na przełomie XVI i XVII wieku przez organmistrza Cesare Romaniego.

Na staromiejskich uliczkach Sieny. W malarstwie wyróżnia się kolor "siena palona", który nazwę swą wziął właśnie od barwy budynków w historycznym centrum Sieny. I rzeczywiście, pod względem wizualnym Siena jest niezwykle jednolita, co jest ogromną przyjemnością dla oka. Wszystko się zgadza, kolory są stonowane, wszędzie niemal identyczne. W Sienie warto pospacerować także po głównych ulicach handlowych Starego Miasta. W stosunkowo wąskich uliczkach otoczonych wysokimi kamienicami można schronić się od słońca. Znajduje się tutaj wiele firmowych sklepów z odzieżą i obuwiem, są także liczne sklepy z lokalnymi produktami, takimi jak wino, sery, wędliny, przetwory w słoikach, trufle, różnego rodzaju pasty oraz słodycze. Trudno przejść obojętnie i czegoś nie kupić.

Loża Kupiecka (Loggia della Mercanzia). Zaprojektowana przez Sano di Matteo, była budowana w latach 1417-1428 pod jego kierownictwem, a następnie w latach 1428-1444 pod kierownictwem Pietro del Minelliego, w stylu przejściowym między gotykiem a renesansem. Stanowiła przedłużenie i ozdobę Palazzo della Mercanzia, siedziby kupieckiej. Sklepienia krzyżowe zostały zbudowane i ozdobione w XVI wieku, a górne piętro zostało dodane w XVII wieku. W XVIII wieku loggia uległa zasadniczym zmianom, które dotyczyły jednak głównie jej tylnej części, wychodzącej na Piazza del Campo, która została wyposażona w nową fasadę zaprojektowaną przez Ferdinanda Fugę (1699-1782). W XIX wieku dokonano kolejnej przebudowy, zwłaszcza na poziomie dekoracji i fresków sklepień. Loggia składa się z trzech łuków opartych na bogato zdobionych filarach, a na froncie umieszczono posągi. Dwie rzeźby na zewnętrznych filarach loggii przedstawiają świętych Piotra i Pawła i są autorstwa Lorenzo di Pietro - "Vecchietty" (1410-1480), pozostałe trzy posągi przedstawiają trzech z czterech dawnych patronów miasta - św. Sawina, św. Ansana i św. Wiktora - i są autorstwa Antonio Federighiego (1420/1425-1483).

Palazzo Chigi-Saracini to jeden z najbardziej prestiżowych pałaców szlacheckich w mieście. Znajduje się dziś w nim cenna prywatna kolekcja sztuki oraz prestiżowa Accademia Musicale Chigiana. Najstarsza część budynku należała do rodziny Ghibelline Marescotti i pochodzi z XII wieku. Stopniowo budynek powiększał się, włączając w siebie inne sąsiednie budynki. W pierwszej połowie XIV wieku, u szczytu rozwoju gospodarczego i społecznego miasta, budynek osiągnął obecne rozmiary. W XVI wieku został zakupiony przez rodzinę Piccolomini del Mandolo, która go rozbudowała nadając mu renesansowy wygląd poprzez wykonanie zdobień na zewnętrznej loggii, a po 1770 roku rodzina Saracini wydłużyła elewację zachowując styl XIV-wieczny, dodając także rząd okien z trzema słupkami.

Katedra p.w. Wniebowzięcia NMP (Cattedrale di Santa Maria Assunta) uznawana jest za jedną z najpiękniejszych we Włoszech. Stoi na niewielkim placu (Piazza del Duomo) w zachodniej części Starego Miasta. Jest ona bez wątpienia najważniejszym zabytkiem Sieny. Romańsko-gotycka katedra budowana była przez prawie 200 lat, od XII do XIV wieku. Budowa fasady Dumo podzielona była na dwa etapy. Najpierw, w XII wieku, powstała dolna część z trzema portalami, a ok. 100 lat później dobudowano górną część. Architekt wzorował się przy tym na katedrze z Orvieto w Umbrii. Cała katedra pierwotnie miała być znacznie większa. W 1339 roku, 200 lat po rozpoczęciu prac nad kościołem, mieszkańcy Sieny postanowili bowiem rozbudować go tak, by stał się największą świątynią na świecie. W realizacji tych planów przeszkodziła jednak epidemia dżumy, która wybuchła dziewięć la później. Szaro-różowo-biała fasada katedry jest prawdziwym arcydziełem architektury romańsko-gotyckiej. Uwieńczona iglicami stanowi feerię barwnych marmurów, przypominającą bogato lukrowane ciasto. Świątynia została wprawdzie wybudowana jako romański kościół o zaokrąglonych łukach, ale szybko uzyskała swoją gotycką, ustrojoną iglicami fasadę. Pasma czarnego, białego i zielonego marmuru zostały inkrustowane różowym kamieniem i uwieńczone naturalistycznymi posągami autorstwa Giovanniego Pisano (~1248~1319). Fasadę katedry ukończono w 1380 roku. Jej górna część to dzieło Camaino di Crescentino (~1260-1338), który pracował nad nią w latach 1299-1317. Autorstwo projektu przypisywano czasem także Giovanniemu di Cecco. W środku otwiera się piękny oculus, otoczony gotyckimi niszami z popiersiami apostołów i proroków. Po bokach dwa filary obramowują tę konstrukcję i kończą się sterczynami, a następnie bardzo cienkimi strzałkami. Trzy złote mozaiki, które od lewej do prawej przedstawiają Ofiarowanie Maryi w Świątyni, Koronację Dziewicy i Narodzenie Jezusa, zostały wykonane w Wenecji w 1878 roku, według rysunku Alessandro Franchiego (1838-1914). Dzwonnica (kampanila) katedry, wykonana w stylu romańskim, ma pasy z białego i zielonego marmuru z Prato, a także sześć rzędów okien, które z dolnej kondygnacji za pomocą jednego ostrołuku, stopniowo stają się heksaforami na najwyższym piętrze. Ukończona w 1313 roku dzwonnica osiąga wysokość 77 metrów. Nakrywa ją hełm ostrosłupowy ujęty czterema narożnymi wieżyczkami. Za katedrą znajduje się Baptysterium św. Jana Chrzciciela. Zwykle baptysterium stoi drzwi w drzwi z katedrą, ale w Sienie zbudowano je z tyłu, poniżej absydy. Prawdopodobnie miało to związek z planowaną rozbudową katedry. Zbudowane zostało na początku XIV wieku i posiada gotycką fasadę. Jego wnętrze to prawdziwy pokaz kunsztu dwóch wielkich włoskich rzeźbiarzy - Donatella (~1386-1466) i Jacopa della Quercii (~1367-1438). Są oni autorami tutejszej sześciokątnej chrzcielnicy z 1417 roku oraz posągów Wiary i Nadziei (Donatello) oraz św. Jana Chrzciciela (Jacopo della Quercia). Po prawej stronie katedry znajduje się tzw. Pałac Królewski (budynek z żółtą fasadą). Został zbudowany w drugiej połowie XV wieku przez Giacoppo Petrucciego, brata znanego sieneńskiego polityka Pandolfo Petrucciego (1452-1512). Został powiększony w XVI wieku wg projektu Bernardo Buontalentiego (~1531-1608) na zlecenie Medyceuszy i przebudowany w latach 1590-1594. Po zjednoczeniu Włoch, w Pałacu Królewskim mieściła się prefektura i administracja prowincji sieneńskiej - od tego czasu znany jest również jako "Pałac Rządowy". Po lewej stronie katedry wznosi się Pałac Arcybiskupi. We wschodniej częsci katedry znajduje się Muzeum Katedralne, mające w posiadaniu oryginały posągów Pisana znajdujących się na fasadzie. Najbardziej podziwiane dzieło sztuki w tym muzeum to "Majestat ("Maestà") autorstwa Duccia di Buoninsegno (~1260-1518), zwane też Dziewicą na Tronie. Zostało ono zamówione ok. 1308 roku i zdobiło główny ołtarz katedry do 1506 roku. Jest to największy znany przykład średniowiecznego malarstwa tablicowego. Dzieło to było przeniesione z pracowni artysty do Duomo w eskorcie procesji z pochodniami w 1311 roku. Choć zostało ono stworzone w stylu bizantyjsko-gotyckim, jest przesiąknięte melancholijnym wdziękiem. Delikatnej, złotej i czerwonej kolorystyce towarzyszy wdzięk linii Duccia, która miała wpływ na sieneńskie malarstwo przez następne dwa wieki. Sieneńczycy są przekonani, że Giotto di Bondone (~1266-1377) skopiował Duccia, poświęcając przy tym piękno na rzecz naturalizmu. Na wielu zwiedzających największe wrażenie wywiera spacer po dachu, znany jako Panorama z Nieukończonej Fasady. Z tego miejsca można zobaczyć prawdopodobnie najpiękniejsze widoki w Sienie.

Pałac Arcybiskupi. Posiada on XVIII-wieczną fasadę, zakamuflowaną jednak przez zastosowanie sieneńskiego stylu gotyckiego z XIV wieku. Niższy rząd to czarno-białe paski, górny ceglany, datowany jest na lata 1718-1723. Do połowy XVII wieku swoją siedzibę mieli tu kanonicy i rektor Opera della Metropolitana, a arcybiskupstwo znajdowało się po prawej stronie katedry. Poszczególne jego budynki zostały jednak rozebrane w toku przebudowy terenu wokół katedry na zlecenie sieneńskiego papieża Aleksandra VII (1599-1667).

Do wnętrza katedry wchodzi się po kilku stopniach szerokich, pięknych schodów. We wnętrzu poczujecie się oszołomieni splotem kształtów, wzorów i barw. Zawrotne światłocienie kreowane są przez czarno-białe ściany, sięgające aż do gwieździsto-niebieskiego sklepienia. Kolumny w paski, na ścianach obrazy i freski, bogato rzeźbiona kazalnica Pisana, a pod nogami, broniona przez barierki z grubych, czerwonych sznurów, duma Sieny - posadzka. Rzeźby w świątyni to dzieła najwybitniejszych renesansowych twórców. Figury św. św. Piotra, Piusa, Grzegorza i Pawła w kaplicy Piccolominich (Cappella Piccolomini) wykonał Michał Anioł Buonarroti (1475-1564), a statuę św. Jana Chrzciciela w kaplicy noszącej imię tego świętego (Cappella di San Giovanni Battista) - Donatello (~1386-1466). Autorami rzeźb zdobiących wnętrze katedry są też Lorenzo Ghiberti (~1378-1455), Jacopo della Quercia (~1367-1438) i inni XV-wieczni artyści. W katedrze przechowywana jest cenna relikwia - ramię św. Jana Chrzciciela. Krypta, która została odkryta dopiero w 1999 roku, to niezwykłe znalezisko. Posiada ona freski wywodzące się ze szkoły Duccia di Buoninsegno (~1260-1518). Ponieważ freski były doskonale ukryte przez tak długi czas, intensywność kolorów promieniuje żywymi barwami błękitu, złota i czerwieni. Biorąc pod uwagę, że freski pochodzą z roku 1280, ich ekspresja jest tym bardziej godna uwagi. Elewacje naw bocznych i ramion transeptu katedry obłożone są okładziną z białego marmuru, przedzieloną cienkimi pasami z czarnego marmuru. Ściany nawy głównej pokryte są na przemian pasami z białego i zielonego marmuru. Opinają je przypory w korpusie nawowym wciągnięte do wnętrza, zaś w prezbiterium spływające na nawy boczne. Dolna kondygnacja przepruta jest dużymi dwudzielnymi oknami ostrołukowymi z maswerkami, w kondygnacji górnej okna trójdzielne ostrołukowe z maswerkiem. Nad skrzyżowaniem naw wznosi się kopuła z latarnią, wysoka na 48 metrów. Jej tambur od zewnątrz obiegają dwie kondygnacje galerii arkadkowych. Od wewnątrz jest ona pokryta dekoracją malarską w formie kasetonów. Tambur kopuły ozdabiają także monochromatyczne obrazy patriarchów i proroków, pochodzące z 1481 roku. W rozecie nad wejściem umieszczony jest witraż autorstwa Pastorino dei Pastoriniego (~1508 - 1592) z połowy XVI wieku, przedstawiający Ostatnią Wieczerzę. Prezbiterium, transept i korpus nawowy nakryte są sklepieniami krzyżowo-żebrowymi wspartymi na wielobocznych filarach. Sklepienia pokryte są dekoracją malarską w formie niebieskiego nieba i złotych gwiazd. Arkady międzynawowe w korpusie są półkoliste. W gzymsie nad arkadami nawy głównej umieszczonych jest 171 popiersi papieży wykonanych w latach 1497-1502 oraz 36 popiersi cesarzy z XVI wieku. W prezbiterium ustawiony jest ołtarz główny, budowany przez Baldassarre Peruzziego (1481-1537) od 1530 roku. Brązowe cyborium w ołtarzu wykonał w 1476 roku sieneński artysta Lorenzo di Pietro - ”Vecchietta” (1412-1480). Absydę prezbiterium zdobią freski sieneńskiego malarza Domenico Beccafumiego (1486-1551) wykonane w latach 1535-1544. W chórze ustawione są stalle o bogatej dekoracji snycerskiej, gotyckie z lat 1363-1397 i renesansowe z 1506 roku. Przy lewym ramieniu transeptu znajduje się owalna Kaplica św. Jana (Cappella di San Giovanni). Kaplica w 1504 roku ozdobiona została freskami przez Pinturicchia (~1454-1513). Można tam obejrzeć piękną XV-wieczną chrzcielnicę oraz posąg św. Jana Chrzciciela, będący dziełem Donatella (~1386-1466).

Ołtarz w Kaplicy Piccolominich w lewej nawie katedry zamówiony został przez kardynała Francesco Todeschiniego-Piccolominiego (1439-1503), który spodziewał się, że znajdzie się tam jego grobowiec. Został jednak wybrany na papieża Piusa III i pochowany w Watykanie. Ołtarz zbudowany został w latach 1481-1485 przez Andreę Bregno (1418-1506) z marmuru kararyjskiego, z uzupełnieniami w kolejnych dziesięcioleciach - w tym wspomnianymi rzęźbami Michała Anioła (1475-1564), wykonanymi w latach 1501-1504. Na szczycie ołtarza znajduje się rzeźba Madonny z Dzieciątkiem, prawdopodobnie autorstwa Jacopo della Quercii (~1374-1438). Autorem centralnego obrazu Madonny jest Paolo di Giovanni Fei (~1345~1411), a obraz pochodzi z końca XIV wieku.

Unikatowym zabytkiem katedry jest posadzka złożona z 56 marmurowych płyt z przedstawieniami scen ze Starego Testamentu, powstałych w latach 1369-1547. Najwięcej, bo 35 scen, wykonał sieneński malarz Domenico Beccafumi (1486-1551). Giorgio Vasari (1511-1574) nazwał posadzkę katedry sieneńskiej "najpiekniejszą podłogą, jaka kiedykolwiek powstała". Posadzka jest zupełnie niewiarygodna. Składa się na nią kilkadziesiąt scen wykonanych z kolorowego marmuru, przedstawiających historie biblijne oraz symbole związane z miastem. Zastosowana perspektywa i wzory geometryczne stwarzają wrażenie trójwymiarowości.

Do najcenniejszych zabytków katedry należy wczesnogotycka ośmiokątna marmurowa ambona wykonana przez Nicolo Pisano (1220-1280) i jego warsztat w latach 1265-1268. Przy powstawaniu ambony pracowali m.in. syn artysty Giovanni Pisano (~1248~1319)i Arnolfo di Cambio (~1240-1302). Ambona uważana jest za najważniejsze dzieło włoskiej rzeźby w XIII wieku. Wykonana jest z białego marmuru. Podpiera ją 9 kolumn z zielonego marmuru, granitu i porfiru, cztery z kolumn ustawionych jest na lwach. Środkową kolumnę tworzą postaci, które są personifikacjami sztuk wyzwolonych oraz filozofii i logiki. Na ścianach korpusu ambony umieszczone jest siedem marmurowych reliefów przedstawiających sceny z życia Chrystusa i sceny Sądu Ostatecznego.

Jeśli już jesteśmy we wnętrzu katedry, koniecznie wejdźmy do Biblioteki Piccolominich (Libreria Piccolomini). Bibliotekę założył w 1492 roku kardynał Francesco Todeschini-Piccolomini (1439-1503), arcybiskup Sieny i późniejszy papież Pius III, który chciał uczcić pamięć swojego wuja, papieża Piusa II (1405-1464) i zachować bogate dziedzictwo bibliograficzne, które ów papież i humanista zgromadził. Todeschini wzorował się na francuskiej tradycji tworzenia bibliotek przy katedrach, a dodatkową inspiracją była dla niego biblioteka watykańska Sykstusa IV (1414-1484), będąca ośrodkiem studiów, a jednocześnie artystycznym wyrazem nowoczesnych czasów - renesansu. Biblioteka Piccolominich udekorowana jest cyklem fresków wykonanych przez umbryjskiego malarza Pinturicchia (~1454-1513) w latach 1502-1509. Freski na ścianach przedstawiają dziesięć epizodów z życia Piusa II, charakteryzuje je niezwykłe bogactwo kolorów i szczegółów, zarówno krajobrazów, jak i postaci oraz ich szat. Uważa się, że w scenie ukazującej kanonizację św. Katarzyny dwie postaci po lewej to młody Rafael Santi (1483-1520), który brał udział w końcowych racach w Bibliotece oraz sam Pinturicchio. Sklepienie biblioteki pokrywają sceny mitologiczne, sceny z życia pasterskiego, alegorie itp. W Bibliotece znajduje się również wspaniały zbiór manuskryptów. Pośrodku pomieszczenia ustawiona jest antyczna rzeźba Trzech Gracji z II-IV w. p.n.e., będąca kopią starożytnego oryginału.

Naprzeciwko katedry stoi najbardziej niezwykły budynek w Sienie - kompleks obejmujący kościół Santa Maria della Scala, pełniący zarazem funkcję dawnego szpitala. Według legendy, szpital został założony w 898 roku przez szewca o imieniu Sorore. Jednak pierwszy dokument wspominający o nim pochodzi z 1090 roku. Aby rozstrzygnąć spory między duchowieństwem i świeckimi o to, kto ma większą władzę nad szpitalem, papież Celestyn III (~1106-1198) wydał w 1193 roku bullę, która ogłosiła szpital jako organizację świecką, niezależną od katedry. Funkcję szpitala budynek pełnił do czasu przekształcenia go we wspaniałe muzeum i centrum wystawowe. W czasach średniowiecznych był on jednak zawsze czymś więcej niż szpitalem. Ten wypełniony sztuką kompleks posiadał noclegownię dla pielgrzymów, dom dla biedaków, sierociniec, kościoły pełne fresków oraz spichlerze. W XVIII wieku szpital stał się częścią uniwersytetu. W 1995 roku został udostępniony zwiedzającym jako muzeum. Często opisywany jako miasto w mieście, może być zwiedzany przez sieć tuneli. Symbolicznie, jako dowód na to, że pełnił on rolę sanktuarium dla wszelkich przybyszów, drzwi do szpitala nigdy nie miały zamka. W Sali Pielgrzymów znajdują się freski najlepszych XV-wiecznych sieneńskich artystów, przedstawiające opiekę nad chorymi. Freski przedstawiające pielęgniarki, rozdawanie jałmużny i porzucone dzieci odsłaniają ludzki wymiar miasta, nieobecny w świetlanej sztuce religijnej. Nowe instalacje wideo objaśniają najważniejsze elementy, ale nie odbierają niczego z majestatu kościoła p.w. NMP.

Piazza del Campo to niezwykły plac, którego posadzka opada w dół w stronę budynku ratusza - Palazzo Pubblico. Zbudowano go w XIV wieku z cegieł i marmuru na miejscu dawnego targowiska, uzyskując wklęsły kształt muszli. Plac otaczają nieco mroczne średniowieczne kamienice z ciemnorudej cegły. Panuje tu specyficzna atmosfera. Na Piazza del Campo do późnej nocy przesiaduje tłum ludzi. Mieszkańcy i turyści leżą na ceglanej posadzce, odpoczywają, jedzą lody, czytają książki lub rozmawiają z przyjaciółmi. Widok tak dużej ilości ludzi beztrosko relaksujących się na brukowanym placu jest naprawdę niezwykły. Po zmroku włączane są latarnie nastrojowo oświetlające plac i kamienice wokół. Specjalna iluminacja świetlna skierowana jest na wieżę budynku Palazzo Pubblico. Młodzież ze Sieny umawia się tutaj na randki, studenci czytają książki, a inni zachwycają się renesansowo-gotyckim krajobrazem historycznego miasta. Piazza del Campo to jeden z najpiękniejszych placów w Europie, będący wizytówką Sieny i przykładem przepięknej średniowiecznej architektury. Plac podzielony jest charakterystycznymi liniami na dziewięć części. Ma to symbolizować rządy Rady Dziewięciu. Rada ta obradowała w XIII i XIV wieku, czyli w czasie największego gospodarczego rozkwitu Sieny. To właśnie Rada Dziewięciu podjęła decyzję o budowie tego placu, który miał się stać centrum życia miejskiego. Przy Piazza del Campo, jak i w całej Sienie, dominuje rudawa czerwień - to kolor dachówek i ceglanych ścian. "Siena jest dużą sceną z muszlowatym wklęśnięciem Il Campo pośrodku. Scena, będąc architektonicznie bogato przy tym dekorowaną, budzi często wrażenie udziału w spontanicznym, tłumnym widowisku teatralnym", pisał Gustaw Herling-Grudziński (1919-2000).

Piazza del Campo to miejsce, gdzie odbywa się słynny wyścig konny Palio di Siena, który jest jedną z ważniejszych atrakcji turystycznych miasta. Jest to coś w rodzaju miejskiego festynu, którego początki sięgają czasów średniowiecza. Na Piazza del Campo odbywają się w tym czasie różnego rodzaju parady konne z przebranymi w historyczne stroje uczestnikami, pokazy zręcznościowe, gry i gonitwy. Główną atrakcją jest konny wyścig wokół placu. Uczestnicy to przedstawiciele poszczególnych dzielnic miasta. Podstawowa zasada jest taka, że żadne zasady nie obowiązują. Wyścig to trzy okrążenia podczas których wszystkie chwyty są dozwolone. W związku z tym uroczystość uznawana jest za bardzo widowiskową, ale i niebezpieczną. Zarówno dla ludzi, jak i dla koni. Wyścig odbywa się dwa razy w roku: 2 lipca - na cześć Madonny z Provenzano, patronki Sieny i 16 sierpnia - na cześć Wniebowzięcia NMP. Przyciąga on wówczas do miasta tłumy turystów. Wejście na plac zamykane jest wtedy ok. godziny 16:00, trzy godziny przed rozpoczęciem wyścigu. Dzień, w którym odbywa się palio jest w Sienie wyjątkowy. Mieszkańców budzą o poranku dzwony głównej miejskiej wieży - Torre di Mangia. Kolejne punkty programu to uroczysta msza dla dżokejów oraz błogosławieństwo uczestniczących w wyścigu koni. Następnie odbywa się przemarsz 600-osobowego korowodu w średniowiecznych strojach po staromiejskich ulicach i wreszcie zaczyna się gonitwa. W zawodach uczestniczą zawodnicy z poszczególnych dzielnic miasta (tzw. contrad) - każdą reprezentuje jeden koń i jeździec. Konie okrążają plac trzy razy, a zwycięzcą zostaje koń, który pierwszy przetnie linię mety. Nawet jeśli pojawi się tam bez dżokeja, którego po drodze po prostu zrzuci. Nie należy to do rzadkości, gdyż zawodnicy jadą na oklep, bez siodeł. Wygrana w tym wyścigu nie jest zwyczajnym zwycięstwem - to chwała, nie tylko dla bohatera wyścigu, ale i dla całej jego dzielnicy. Nagrodą dla zwycięzcy jest palio, czyli sztandar, specjalnie wykonany przez wybranego artystę według ściśle określonych zasad. Zwycięzca niesiony jest na rękach do przepięknej i ogromnej sieneńskiej katedry, w której odprawia się mszę dziękczynną.

Palazzo Pubblico, usytuowany po południowej stronie Piazza del Campo, to pałac zbudowany na przełomie XIII i XIV wieku jako miejsce spotkań Rady Dziewięciu. Stanowi on centrum życia obywatelskiego Sieny od czasu ukończenia jego budowy w 1310 roku. Duże wrażenie robi jego dwukolorowa fasada z cegły i marmuru, urozmaicona w dolnej części arkadami. Ze swoją blankowaną fasadą Palazzo Pubblico stanowi gotycki majsterszyk z różowo zabarwionych cegieł i szaro-srebrnego trawertynu. Każdy spiczasty łuk jest uwieńczony czarno-białą tarczą, herbem Sieny, symbolizującym tajemnicę i czystość życia Matki Boskiej. Chociaż urzędnicy nadal pracują w części Palazzo Pubblico, jak to czynili przez ostatnie siedem wieków, duża część obiektu jest obecnie przeznaczona na Miejskie Muzeum Malarstwa (Museo Civico), posiadające bardzo bogatą kolekcję dzieł znakomistych artystów ze Sieny i innych regionów Włoch, a także dzieł cudzoziemców. Najsłynniejsza jest Sala Pokoju (Sala della Pace) z ogromnymi freskami pokrywającymi całe ściany, zatytułowanymi: "Dobre i złe rządy". Wykonał je sieneński malarz Ambrogio Lorenzetti (~1290-1348). Palazzo Pubblico zwieńczony jest wieżą o wysokości 102 m, tzw. Torre del Mangia. Na wieżę można wejść po ok. 500 schodach. Z tarasu widokowego na jej szczycie rozpościera się widok na Piazza del Campo, dachy kamienic i znajdującą się nieco dalej katedrę. W oddali widać żółto zielone wzgórza Toskanii. Ciekawostką jest fakt, że Torre del Mangia jest tak wysoką wieżą, ponieważ świeckie władze Sieny chciały dorównać władzom kościelnym. Wysokość wieży ratuszowej jest więc porównywalna z wysokością kampanili pobliskiej katedry. W XIV wiecznej Sienie na wieży pracował strażnik miejski, którego obowiązkiem było codzienne bicie w dzwony. Bicie w dzwony odbywało się rano i o zmroku, czyli wtedy gdy otwierano i zamykano bramy miejskie. Strażnik, który był odpowiedzialny za dzwony musiał się wspinać się na szczyt po wąskiej i krętej klatce schodowej, a następnie po bardzo niebezpiecznej konstrukcji z drabin. Nie było to zadanie dla ludzi o słabych nerwach. Dzisiejsza nazwa wieży Torre del Mangia pochodzi od przydomka jednego ze strażników. Wyróżniał się on tym, że cenił sobie biesiadowanie i dobrą kuchnię. Całe zarobione pieniądze szybko przejadał w tutejszych trattoriach. Mieszkańcy Sieny nazywali go więc Mangiaguadagni, czyli zjadaczem zarobków. W skrócie mówiono o nim Mangia. Piękny zegar z białego marmuru dodano na wieży w 1360 roku. Na samej górze znajduje się dzwon - obecny został zamontowany w 1666 roku, waży prawie 7 ton i jego serce poruszane jest tylko w czasie Palio, a na co dzień w dzwon uderza automatyczny młoteczek. Widoczna na zdjęciach kaplica u podnóża Torre del Mangia, zwana Kaplicą na Placu (Cappella in Piazza), została wzniesiona w 1378 roku w podzięce za koniec epidemii dżumy. Marmury w jej bocznej obudowie, ozdobione płaskorzeźbą w stylu pizańskim, mogą pochodzić z XIII wieku z chrzcielnicy katedry, rozebranej podczas tworzenia baptysterium. Pierwotny prosty baldachim kaplicy został zastąpiony przez Antonio Federighiego (~1420-1490) w latach 1461-1468 renesansowym sklepieniem wspartym na okrągłych łukach. 

Po północnej stronie Piazza del Campo znajduje się tzw. Fonte Gaia. Ta zbudowana z białego marmuru fontanna miała być jedną z głównych atrakcji placu. W przeszłości stanowiła punkt końcowy dla akweduktów, które prowadziły wodę do miasta. Fontannę oddano do użytku w 1346 roku. Nazwa "Gaia" pochodzi od słowa "gioia", czyli radości, którą wywołało wśród mieszkańców miasta wybudowanie fontanny. Płaskorzeźby zdobiące fontannę wykonał Jacopo della Quercia (~1367-1438) w 1419 roku. Rzeźby uległy degradacji w ciągu kilku kolejnych wieków, więc w 1859 roku oryginały zastąpiono kopiami wykonanymi z marmuru kararyjskiego, który jest trwalszym materiałem niż marmur sieneński. Dziś fontanna jest oblegana przez gołębie, a płaskorzeźby wokół wody pokryte są ich odchodami. Na szczęście są to tylko XIX-wieczne repliki prawdziwych płaskorzeźb zdobiących fontannę. Oryginały znajdują się w muzeum w Palazzo Pubblico. 

Wokół Piazza del Campo znajdują się liczne bary, kawiarnie, pizzerie, restauracje i trattorie ze stolikami rozstawionymi na zewnątrz. Siena posiada bardzo bogatą i długą tradycję gastronomiczną. Coś, co dziś nazwalibyśmy restauracją lub trattorią, istniało w tym mieście od setek lat. Podobnie było z tradycją winiarską. Z różnego rodzaju winami eksperymentowano od wieków, aby w końcu dojść do perfekcji. Popularne wina z okolic Sieny to Chianti Colli Senesi, Vino Nobile di Montepulciano, Chianti Classico, Brunello di Montalcino, Vernaccia di San Gimignano, a także słodkie Vin Santo (jak dla mnie - zbyt słodkie). Najsłynniejsze lokalne wędliny ze Sieny to soppressata, finocchiona i capocollo. W tutejszych restauracjach bardzo popularne są dania z dziczyzny. Jeśli chodzi o sery, to poza mozzarellą na stołach króluje pecorino oraz marzolino. Siena, a konkretnie jej przedmieścia słyną na całym świecie z produkcji oliwy extravergine. Nic więc dziwnego, że dobrej oliwy używa się tutaj praktycznie do wszystkiego. Popularnym deserem są tu ciasteczka ricciarelli z migdałami i miodem.