Krótka wizyta w mieście Łodzi

Latem ubiegłego roku musiałem pojechać do Łodzi, by załatwić sprawę w tutejszym ZUS-ie. Nie miałem zbyt wiele czasu, by zapoznać się dokładniej z miastem, ale udało mi się przespacerować po Piotrkowskiej i "zaliczyć" znane centrum handlowe "Manufaktura". A zatem, zapraszam do Łodzi. Na początek - na ulicę Piotrkowską.

 

-----

 

Ulica Piotrkowska

 

 

Piotrkowska to reprezentacyjna ulica Łodzi, jedna z najdłuższych ulic handlowych w Europie, biegnąca z północy na południe w linii prostej od Placu Wolności do Placu Niepodległości. Od samego początku stanowiła ona oś centralną, wokół której rozbudowywało się miasto, a jej rozwój spontanicznie nadał obecny kształt jego centrum. Początkowo ulica stanowiła głównie trakt komunikacyjny, jednak z czasem zamieniła się w "wizytówkę miasta", centrum rozrywki i handlu, gdzie koncentrowało się całe życie rozrastającej się aglomeracji. Piotrkowska podupadła znacznie po II wojnie światowej. Po 1990 roku została poddana stopniowemu remontowi i zamieniona w deptak, który w dużym stopniu pełni rolę podobną do rynku starówki innych miast. Budowle, urbanistyka, instytucje, restauracje, kluby i puby zlokalizowane w pobliżu tej ulicy tworzą szczególną jej atmosferę o kultowym charakterze, wykraczającym zasięgiem poza Łódź.

 

Szczegółowe informacje o historii ulicy można znaleźć bez trudu w internecie na przykład na stronie https://pl.wikipedia.org/wiki/Ulica_Piotrkowska_w_Łodzi.

 

Ulica Piotrkowska obecna jest też w wierszach poetów, zwłaszcza pochodzącego z Łodzi Juliana Tuwima.

 

-----

 

Kościół p.w. Zesłania Ducha Świętego na Piotrkowskiej tuż przy Placu Wolności. Wybudowany został w latach 1826-1828, w formie klasycystycznej przy Nowym Rynku, jako kościół ewangelicki pw. Świętej Trójcy wg projektu Bonifacego Witkowskiego (1800-1840). W latach 1889-1892 całkowicie przebudowany wg projektu Ottona Gehliga (1849-1917) i Hilarego Pawła Majewskiego (1838-1892). Nowa świątynia powstała w stylu eklektycznym z przewagą cech neorenesansowych z zastosowaniem elementów romańskich. Kościół zbudowany został z cegły na planie równoramiennego krzyża greckiego. Z zewnątrz zdobi go 6 wieżyczek, z których 4 większe ustawione są na narożach. Mają one stożkowe hełmy zwieńczone krzyżami, a pośrodku dachu nad nimi góruje kopuła zakończona krzyżem. Dachy i hełmy wieżyczek pokryte są blachą cynkową. W latach 2018-2019 elewacja budynku została poddana całkowitej renowacji. Przywrócono także jej pierwotny, pomarańczowy kolor. Ołtarz główny zaprojektował Feliks Paszkowski (1904-1986), stiuk wykonał Stefan Kiełbasiński w 1946 roku. Pośrodku na mensie ołtarza stoi tabernakulum, a nad nim tron z czterech stiukowych kolumienek z głowicami w stylu korynckim. Autorem polichromii jest łódzki artysta Mieczysław Saar (1925-2015).

 

 

 

 

 

 

 

 

Ulica Piotrkowska. W głębi widoczna jest tzw. kamienica wielkomiejska, eklektyczna budowla powstała na zlecenie Izraela Dawida Sendrowicza według projektu Dawida Landego (1868-1928) z roku 1897, widoczna lepiej na następnych zdjęciach. Pierwotnie na posesji, na której wznosi się ta kamienica stały dwa parterowe drewniane budynki, które kilkukrotnie zmieniały właścicieli. Od roku 1874 posesja należała do Izraela Dawida Sendrowicza, który był jej właścicielem do 1908 roku. Kamienica powstała w latach 1897-1898 wg projektu Dawida Landego (1868-1928), na zamówienie właściciela. W 1908 roku kamienicę nabył Z. Liebermann. Na czterokondygnacyjnym, eklektycznym budynku kamienicy Izraela Dawida Sendrowicza znajdują się motywy neoromańskie, neogotyckie, neorenesansowe i barokowe. Budynek ma mansardowy dach. Wykusz nakryty jest hełmem, a dwa pseudoryzality ze szczytami ozdobione są m.in. płaskorzeźbami smoków i delfinów. Kamienica jest przykładem wpływu architektury na zmianę charakteru śródmieścia Łodzi z przemysłowego na wielkomiejski.

 

 

 

 

 

Modernistyczny budynek Magazynu Konfekcyjnego Emila Schmeichela na rogu ulic Piotrkowskiej i Juliana Tuwima. Został rozbudowany w latach 1906-1911. W kartuszu w narożnej wieży widnieje rok 1892 - data założenia firmy. Od 1961 roku do końca lat 80. XX wieku mieścił się tutaj Dom Obuwniczy PDT.

 

 

 

Na ulicy Juliana Tuwima w pobliżu jej skrzyżowania z Piotrkowską.

 

 

Dom Towarzystwa Akcyjnego Ludwika Geyera przy ulicy Piotrkowskiej. Oddany do użytku w 1886 roku. Wzniesiony wg projektu Hilarego Majewskiego (1838-1892). W budynku mieściły się biura Towarzystwa Akcyjnego Fabryk Bawełny Ludwika Geyera (1805-1869). Na parterze znajdowała się znana restauracja Stępkowskiego. Pod koniec XIX wieku otworzył tu swoją filię warszawski Bank Handlowy, który do dziś jest właścicielem budynku.

 

 

 

Pomnik Artura Rubinsteina jest częścią Galerii Wielkich Łodzian, która od 1999 roku zdobi ulicę Piotrkowską. Pomnik został odsłonięty w 2000 roku z okazji Światowego Spotkania Łodzian. Autorem projektu jest Marcel Szytenchelm. Pomnik ustawiono przed kamienicą przy Piotrkowskiej 78 gdzie niegdyś mieszkał pianista. Odlana z brązu figura przedstawia Artura Rubinsteina (1887-1982) we fraku, siedzącego przy fortepianie. Podniesiona klapa instrumentu przypomina ptasie skrzydło. Obok położono klucz wiolinowy. Przeciw ustawieniu pomnika protestowała córka artysty Eva Rubinstein, twierdząc, że forma pomnika i jego niska wartość artystyczna obraża pamięć ojca. Z tego względu odmawiała ona przez 6 lat przyjazdu do Łodzi na uroczystości poświęcone swojemu ojcu. Wśród artystów plastyków i środowiska muzycznego w Łodzi rzeźba również wywołała liczne kontrowersje. Istnieją plany aby usunąć istniejący pomnik i umieścić w jego miejscu bardziej wartościowe artystycznie dzieło poświęcone temu samemu artyście. Pierwotnie, po wrzuceniu monety do mechanizmu ukrytego we wnętrzu pomnika, urządzenie odtwarzało losowo Koncert f-moll Chopina, Koncert fortepianowy b-moll Czajkowskiego, Walc cis-moll Chopina lub Polonez As-dur Chopina. Jednak po interwencjach firmy Sony BMG, która domagała się tantiem za odtwarzane utwory fortepian zamilkł.

 

 

 

Pałac bankiera Maksymiliana Goldfedera (1847-1923) przy ulicy Piotrkowskiej. Zbudowany w latach 1891-1892 wg projektu Bronisława Żochowskiego-Brodzica (1836-1911). Rezydencja łączyła funkcje komercyjno-reprezentacyjne z mieszkalnymi. Budowla oparta jest na wzorcach renesansu włoskiego. Zwieńczona jest gzymsem kordonowym z tralkową balustradą. Pod gzymsem biegnie fryz z niewielkimi kwadratowymi kinami, a płaszczyzny pomiędzy nimi wypełnione są dekoracją z motywem girland, podtrzymywanych przez putta.

 

 

 

Oryginalna nazwa jednej z wielu restauracji przy ulicy Piotrkowskiej i oferowane przez nią trunki. Ponieważ musiałem prowadzić samochód nie mogłem skosztować oferowanych trunków, choć ta "ruda wóda na myszach" strasznie mnie kusiła. Myślę, że jest to określenie whisky, nawiązujące do "Misia" Stanisława Barei.

 

 

 

Kamienica pod Gutenbergiem, należąca pierwotnie do drukarza i wydawcy pierwszej łódzkiej gazety ("Lodzer Zeitung"), Jana Petersilge (1830-1905). Została zbudowana w 1896 roku wg projektu Kazimierza Pomian-Sokołowskiego i Franciszka Chełmińskiego (1862-1932). Ma eklektyczną elewację i łączy elementy neogotyku, neorenesansu, baroku i secesji. W fasadzie dominuje środkowy wykusz ze szczytem ozdobionym wolutami. W części środkowej, w niszy, umieszczony został posąg Jana Gutenberga, pomiędzy oknami zaś znajdują się medaliony z portretami wynalazców drukarskich.

 

 

 

Miś Uszatek to niewielka, sięgająca około metra rzeźba tej słynnej postaci bajkowej, stojąca przy głównym łódzkim deptaku - ulicy Piotrkowskiej. Jest to pierwsza z rzeźb, jakie powstały na szlaku Bajkowa Łódź, na pamiątkę dorobku animacji Studia Małych Form Filmowych Se-ma-for. Jej autorami są Magdalena Walczak i Marcin Mielczarek.

 

 

 

Kamienica Teodora Steigerta. Wzniesiona w 1895 roku wg projektu Franciszka Chełmińskiego (1862-1932). Na przełomie XIX i XX wieku na dziedzińcu posesji działała tkalnia Steigerta. Neobarokowa fasada budynku ozdobiona jest ornamentem o nieregularnej formie. Na wysokości pierwszego i drugiego piętra znajduje się wykusz wsparty na dwóch kolumnach, zakończony na trzecim piętrze balkonem. Kolumny podparte są rzeźbami postaci o głowach smoków i tułowiach kobiet. Nad dachem jest attyka w formie balustrady z okienkami. Ściany drugiego i trzeciego piętra wyłożone są cegłą glazurowaną.

 

 

 

Dom firmy "Krusche - Ender". Kamienica została wzniesiona wg projektu Dawida Landego (1868-1928) w latach 1898-1899, pierwotnie jako dwupiętrowy budynek. Powstała jako główne biuro sprzedaży dla jednej z największych pabianickich firm "Krusche & Ender". Fasada jest eklektyczna z elementami renesansowymi, neogotyckimi i manierystycznymi. Na czwartej osi drugiej, trzeciej i czwartej kondygnacji ma wykusz oraz wysoki szczyt nad pierwszą i drugą osią. Podczas przebudowy w latach 1923-1924 zamalowano polichromię ścienną, którą odsłonięto w roku 1996 podczas renowacji budynku.

 

 

Tablica pamiątkowa na jednej z kamienic przy Piotrkowskiej, upamiętniająca wybitnego kryptologa Jana Kowalewskiego.

 

 

Dawna tkalnia i przędzalnia Franciszka Ramischa, obecnie kompleks "Off Piotrkowska". Na jego terenie mieszczą się pracownie architektów, projektantów mody, jak również kluby muzyczne, restauracje, przestrzenie wystawiennicze, sale prób, showroomy i klubokawiarnie. Na terenie Off Piotrkowska odbywają się również imprezy masowe.

 

 

Odchodząca od Piotrkowskiej ulica Franklina Delano Roosevelta z widocznym w jej głębi kościołem parafialnym p.w. Najświętszego Imienia Jezus i mural

na bocznej ścianie Kamienicy Schlösserów.

 

Przystanek komunikacji miejskiej na skrzyżowaniu Piotrkowskiej i Alei Adama Mickiewicza.

 

 

Pomnik Stefana Jaracza (1883-1945), tzw. "Fotel Jaracza", przedstawiający słynnego aktora siedzącego na widowni w teatrze. Na wolnych miejscach obok odlanej z brązu figury założyciela teatru "Ateneum" mogą przysiąść przechodnie. Pomnik odsłonięty został w 2006 roku i jest częścią Galerii Wielkich Łodzian, która od 1999 roku zdobi ulicę Piotrkowską. Autorami rzeźby są Marcel Szytenchelm i poznańscy odlewnicy Jerzy i Robert Sobocińscy.

 

 

Pub "Łódź Kaliska" w odchodzącym od ulicy Piotrkowskiej Pasażu Schillera. Pasaż powstał po wyburzeniu w połowie XX wieku istniejących tu typowych drewnianych i murowanych domów tkackich, po których to zabudowaniach do dziś pozostały tylko oficyny. Pasaż upamiętnia Leona Schillera de Schildenfeld (1887-1954), wybitnego reżysera i krytyka teatralnego.

 

 

 

"Lordi's Club" w Pasażu Schillera to jeden z najbardziej ekskluzywnych lokali klubowych w Łodzi. Klub na dwóch piętrach pomieści nawet 1500 osób, przez co sprawdzi zarówno na imprezę, jak i koncert. To, co go wyróżnia to największy w Polsce żyrandol LED i chłodzące działko CO².

 

 

 

Pomnik Władysława Reymonta (tzw. "Kufer Reymonta") odsłonięty w 2001 roku, przy Pałacu Juliusza Kindermanna na ulicy Piotrkowskiej. Jest wykonany z brązu. Przedstawia Władysława Stanisława Reymonta (1867-1925) z notatnikiem w ręku, siedzącego na kufrze podróżnym. Jego projektantami są Robert Sobociński i Marcel Szytenchelm. Pomnik jest częścią Galerii Wielkich Łodzian.

 

 

"Tel Aviv" to modna warszawska restauracja stworzona przez restauratorkę i autorkę programów kulinarnych Malkę Kafkę. "Tel Aviv Urban Food" przy ulicy Piotrkowskiej jest pierwszym lokalem tej sieci poza Warszawą. Łódzki "Tel Aviv Urban Food" serwuje wegańskie dania kuchni bliskowschodniej - izraelskiej i arabskiej.

 

 

Jeden ze sklepów z używaną odzieżą przy ulicy Piotrkowskiej. Być może odzież jest faktycznie najlepsza, ale nie można tego powiedzieć o znajomości ortografii, zaprezentowanej przez autora szyldu...

 

 

W bramach niektórych łódzkich kamienic można poczuć się jak w Portugalii...

 

 

Widoczna na zdjęciu Kamienica Salomona Bahariera powstawała w kilku etapach. W roku 1882 na zlecenie Salomona Bahariera, powstał dwupiętrowy budynek według projektu Edwarda Crentzburga. W latach 1888-1897 właścicielem kamienicy był Majer Cylich, który w roku 1895 zlecił dobudowę kolejnego piętra. Od 1897 do lat 20. XX wieku nieruchomość pozostawała w rękach Anieli i Henryka Sachsów. W roku przejęcia przez nich kamienicy, dokonano przebudowy elewacji według projektu Dawida Landego (1868-1928), co nadało jej wyraźny charakter empirowy. Fasada jest zdobiona postaciami orłów, łabędzi, maszkaronów oraz motywami roślinnymi.

 

 

 

 

Tzw. "Ławeczka Tuwima" to spiżowy pomnik autorstwa Wojciecha Gryniewicza odsłonięty w 1999 roku przy ulicy Piotrkowskiej przed Pałacem Juliusza Heinzla. Pomnik przedstawia naturalnej wielkości Juliana Tuwima (1894-1953) siedzącego na ławeczce. Miejsce obok Tuwima jest wolne, co pozwala widzowi zajęcie obok niego miejsca i wczucie się w rolę osoby z nim rozmawiającej. Nos rzeźby jest wytarty z powodu miejskiej legendy mówiącej, że potarcie nosa poety przynosi szczęście. Rzeźba jest częścią Galerii Wielkich Łodzian.

 

 

Sieciowa restauracja "Bierhalle" przy ulicy Piotrkowskiej serwuje głównie dania kuchni niemieckiej i znakomite piwo.

 

 

Eklektyczna kamienica Edwarda Lungena przy ulicy Andrzeja Struga. Powstała w 1896 roku wg projektu podpisanego przez Franciszka Chełmińskiego (1862-1932), ale prawdopodobnie jego autorem był Kazimierz Pomian-Sokołowski. W okresie międzywojennym przechodziła z rąk do rąk. Od kilkunastu lat ma znów prywatnych właścicieli. W 2006 roku ukończono remont generalny. To jeden z nielicznych w Łodzi przykładów neorenesansu połączonego z neomanieryzmem północnym. Charakterystyczny jest zamknięty półkoliście szczyt budynku i trójkątny wykusz. Kamienica jest rzadkim przykładem stylu Aleksandra III.

 

 

 

 

 

 

Aleja Gwiazd Łódzkiej Drogi Sławy znajduje przy ulicy Piotrkowskiej. Utworzenie alei, wzorowanej na hollywoodzkiej Walk of Fame, było pomysłem aktora Jana Machulskiego (1928-2008). Pierwsza mosiężna gwiazda - dla aktora Andrzeja Seweryna - została wmurowana w 1998 roku. Projektantem gwiazdy jest Andrzej Pągowski. Po parzystej stronie ulicy znajdują się gwiazdy reżyserów i operatorów, zaś po stronie nieparzystej - aktorów. Kapituła Alei Gwiazd działa przy Muzeum Kinematografii w Łodzi i łódzkiej Państwowej Wyższej Szkole Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. Leona Schillera.

 

 

 

 

 

Hotel Grand przy ulicy Piotrkowskiej działa nieprzerwanie od 1887 roku. Zbudowany został wg projektu Hilarego Pawła Majewskiego (1838-1892), a w latach 1912-1913 przebudowany wg projektu Hilarego Pawła Majewskiego i Dawida Landego (1868-1928). W "Kwiatach Polskich" Julian Tuwim (1894-1953) opisał paradę wojsk niemieckich po zajęciu miasta podczas I wojny światowej ("Przed Grand Hotelem w mieście Łodzi z trzaskiem parademarsz odchodzi...").

 

 

Na ulicy Zielonej odchodzącej od ulicy Piotrkowskiej.

 

 

 

Skrzyżowanie ulicy Zielonej z Piotrkowską.

 

 

Kamienica Mieczysława Pinkusa i Jakuba Lende przy Alei Tadeusza Kościuszki. Wzniesiona została w 1896 roku wg projektu Dawida Landego (1868-1928) i była najwyższym wówczas w mieście budynkiem mieszkalnym. Przez następne 70 lat była to największa kamienica w Łodzi. Mieczysław Pinkus (1852-1940) został w 1939 roku zmuszony przez Niemców do opuszczenia swojej kamienicy. Budynek zajęto na sztab generała Johannesa Albrechta Blaskowitza (1883-1948), następnie na biura magistratu. W latach 1945-1949 w budynku siedzibę miał Sąd Najwyższy i Sąd Apelacyjny PRL. W 1953 roku właściciele zostali wywłaszczeni, a własność przejął skarb państwa. Spadkobiercy odzyskali kamienicę w 1993 roku.

 

 

 

Kamienica Dawida Szmulewicza przy ulicy Piotrkowskiej. Posesja należała pierwotnie do Icka Lejba Kona. Stał tam wtedy parterowy budynek frontowy, z przylegającą do niego jednopiętrową oficyną, a od południowej granicy znajdowała się trzypiętrowa oficyna. W 1894 roku właścicielem działki został Dawid Szmulewicz. Na jego zamówienie w 1903 roku wzięty architekt Gustaw Landau-Gutenteger (1862-1924) opracował projekt nowej kamienicy, o elewacji w modnym wówczas stylu secesji. Projekt zrealizowano w 1904 roku. Jest to imponująca pięciokondygnacyjna, secesyjna kamienica czynszowa, zwiastująca swoją formą nadejście modernizmu. Wykusz przez trzy piętra, wsparty na wolutowych wspornikach nad parterem, zakończony jest u szczytu balkonem. Nad najwyższą kondygnacją wznosi się ciekawa, smukła kopuła nakryta hełmem. Architekt zaprojektował również stolarkę drzwi i okien, bramę i kraty o delikatnym, charakterystycznym dla secesji rysunku. Zachowała się dekoracja bramy wjazdowej, balustrada schodów, a także sztukatorski wystrój pomieszczeń i klatek schodowych. Parter kamienicy został przebudowany.

 

 

 

Figurka dziewczynki i pomnik Twórców Łodzi Przemysłowej na skwerku przy ulicy Piotrkowskiej. Pomnik łódzkich fabrykantów, twórców Łodzi Przemysłowej, widoczny na drugim zdjęciu, został postawiony w 2002 roku i przedstawia trzech przedsiębiorców nazywanych "królami polskiej bawełny" - Izraela Poznańskiego (1833-1900), Karola Wilhelma Scheiblera (1820-1881) i Henryka Grohmana (1862-1939). Pomnik jest częścią Galerii Wielkich Łodzian, tworzonej przez Marcela Szytenchelma. Na trzecim zdjęciu widoczny jest fragment pomnika, przedstawiający postać Izraela Poznańskiego.

 

 

 

 

Kamienica Abrama Lubińskiego przy ulicy Piotrkowskiej. Początkowo, na parceli stał jedynie drewniany budynek parterowy. Na jego miejscu, w 1872 roku wybudowano murowany piętrowy dom będący własnością Abrama Lubińskiego. Pod koniec XIX wieku w kamienicy mieściło się pięć sklepów z artykułami włókienniczymi oraz dział administracyjny przędzalni i tkalni wełny fabryki "Warszawski A.M. i Synowie". W 1900 roku, na zlecenie kolejnego właściciela Berka Zajberta, dokonano przebudowy, która polegała na dodaniu dwóch kondygnacji, mansardowego dachu z siedmioma oknami oraz narzuceniu neogotyckiej szaty. Przebudowę wykonano wg projektu Gustawa Landaua-Gutentegera (1862-1924). Po II wojnie światowej, działało tutaj kasyno, którego miejsce potem zajęła restauracja "Ludowa".

 

 

 

Kamienice, podwórka i zakątki przy ulicy Piotrkowskiej i w jej okolicach.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Po ulicy Piotrkowskiej turyści mogą także przemieszczać się rowerowymi rykszami.

 

 

 

Tablica na budynku u wylotu ulicy Piotrkowskiej na Plac Wolności, upamiętniająca nadanie Łodzi praw miejskich oraz sprowadzenie pierwszych tkaczy.

 

 

Kamienica przy Placu Wolności mieszcząca Muzeum Farmacji im. prof. Jana Muszyńskiego. Powstała w roku 1840. W roku 1893 wg projektu Gustawa Landau-Gutentegera (1862-1924) nadbudowane zostało drugie piętro wraz z poddaszem oraz wybudowano dwie oficyny. Od początku istnienia kamienicy na parterze znajdowała się pierwsza w Łodzi apteka, otwarta w 1830 roku przez Karola Ketschena. Pierwotny wygląd wnętrza historycznej apteki zachował się do dzisiaj. Od 2008 roku mieści się tu również muzeum farmacji, w którym zgromadzono ponad 3 tys. eksponatów (najstarsze z XVIII wieku).

 

 

Tablica przy Placu Wolności, upamiętniająca ofiary starć z żołnierzami niemieckimi 11 listopada 1918 roku.

 

 

Pomnik Tadeusza Kościuszki na Placu Wolności. Monument przedstawia stojącego Kościuszkę, wspartego o drzewko symbolizujące „Drzewo Sprawiedliwości” i trzymającego w drugiej dłoni zwinięty w rulon dokument (prawdopodobnie tekst Uniwersału Połanieckiego). Pomiędzy jego nogami leży zbroja rycerska i mała armata. Figura ta stoi na ośmiobocznym cokole, na którym wznosi się nadbudowa w formie ściętego ostrosłupa. Na jego górnej płaszczyźnie ustawiony jest czterometrowy posąg Tadeusza Kościuszki. Cały pomnik ma wysokość 17 metrów. Projektantem odsłoniętego w 1930 roku pomnika jest inż. Mieczysław Jan Ireneusz Lubelski (1887-1965). W trzynastometrowy cokół pomnika Tadeusza Kościuszki wmontowane są cztery płaskorzeźby odlane z brązu, ukazujące doniosłe sceny z życia Tadeusza Kościuszki (przysięga na krakowskim rynku, spotkanie z Georgem Washingtonem, spotkanie z Bartoszem Głowackim i podpisanie Uniwersału Połanieckiego).

 

 

 

 

-----

 

Centrum Handlowe "Manufaktura"

 

 

Centrum Handlowe „Manufaktura” zostało otwarte w 2006 roku na terenie dawnego kompleksu fabrycznego Izraela Poznańskiego (1833-1900). Inicjatorem powstania „Manufaktury” był Cyprian Kosiński, mieszkający w Szwajcarii biznesmen o łódzkim rodowodzie, który wykorzystując swe kontakty na Zachodzie sprowadził do miasta kapitał (ok. 270 mln €) z Grupy Rotschilda i w ten sposób doprowadził do budowy „Manufaktury”. Otwarcie nastąpiło po pięciu latach opracowywania projektu i prawie czterech latach renowacji. Powierzchnia całego centrum wynosi 27 ha (w tym 9 ha powierzchni po modernizacji i 9,5 ha powierzchni użytkowej nowo wybudowanej).

 

Centrum powstało na terenach dawnej fabryki Izraela Poznańskiego - jednego z największych fabrykantów łódzkich. Parcele zakupił Poznański w 1871 roku po zachodniej stronie „Nowego Miasta”, wzdłuż ulicy Ogrodowej. Do końca XIX wieku powstał blisko 30-hektarowy kompleks, na którym znajdowały się tkalnie, przędzalnia, bielnik i apretura, farbiarnia, drukarnia tkanin i wykończalnia, oddział naprawy i budowy maszyn, ślusarnia, odlewnia i parowozownia, gazownia, remiza strażacka, magazyny, bocznica kolejowa oraz kantor fabryczny, pałac fabrykanta i budynki mieszkalne dla robotników. Produkcja w fabryce nie odbywała się na zasadzie podziału pracy ręcznej, więc nie można jej uznać za manufakturę sensu-stricto.

 

Kompleks "Manufaktura" stanowi niewątpliwie atrakcję turystyczną, której nie powinno się pominąć odwiedzając Łódź.

-----

Przebudowa dawnej fabryki została wykonana w taki sposób, aby częściowo zachować dawną atmosferę tego miejsca. Dominują tu zatem stare, pofabryczne budynki z czerwonej, nieotynkowanej cegły, które zostały jednak całkowicie przebudowane wewnątrz. Zamysł adaptacji fabryki na centrum rozrywkowo-handlowe wpisuje się w działania rewitalizacyjne, popularne w miastach o przeszłości przemysłowej i mające na celu zachowanie atmosfery urbanistycznej z przeszłości, połączonej z nowoczesnym zastosowaniem budowli. Wizytówką kompleksu "Manufaktura" jest pięciokondygnacyjna była przędzalnia bawełny z czerwonej nieotynkowanej cegły przy ulicy Ogrodowej, powstała w latach 1877-1878. W 2009 roku znalazł się tu czterogwiazdkowy hotel "Andel's" z największym w Łodzi centrum konferencyjnym. Hotel należy do austriackiej sieci Vienna International Hotels. Został on zbudowany przez austriacką firmę Warimpex. W sumie rewitalizacją objęto kilkanaście hal i budynków poprodukcyjnych, zaliczonych w 1971 roku wraz z przyległym pałacem, do czterech najcenniejszych zabytków przemysłowych miasta. Budynki zbudowane po 1930 roku, które nie miały znaczenia historycznego, zostały zburzone. Pozostałe budynki na terenie Manufaktury mają zbliżony wygląd, ale wielkością ustępują przędzalni.

 

Jedno z wejść na teren "Manufaktury" prowadzi przez dawną, główną bramę fabryczną przypominającą łuk triumfalny, z odrestaurowanymi żeliwnymi wrotami i mechanicznym, w pełni sprawnym zegarem. Brama została zbudowana w latach 1878-1880. Wrota były dziełem sztuki kowalskiej z warsztatu Karla Krempfa. W latach 50. XX wieku bramę zamierzano zburzyć - ocalała ponieważ przemawiał przed nią działacz komunistyczny Julian Marchlewski (1866-1925). Zrekonstruowana brama wjazdowa - jedna z najokazalszych bram fabrycznych w środkowej Europie - składa się z 4500 elementów, waży 3,7 tony, ma 7,5 m wysokości oraz 4,8 m szerokości. Fragmenty oryginalnych wrót, drugi z zegarów zainstalowanych nad bramą oraz oryginalne cegły z budowli sygnowane napisami IKP (Izrael Kalmanowicz Poznański) lub IP (Izrael Poznański), wypalane w cegielni Poznańskiego, znajdują się obecnie w Muzeum Fabryki.

 

 

Budynek dawnej przędzalni. Architekturę obiektu łączącą historię i nowoczesność zaprojektowała firma Virgile & Stone z Londynu, współpracująca z biurem architektonicznym Sud Architectes z Lyonu. Pierwotnym architektem kompleksu budynków fabrycznych był od 1872 roku Hilary Paweł Majewski (1838-1892).

 

 

 

 

 

W "Manufakturze" znajduje się ok. 260 sklepów (w tym 2 hipermarkety), część usługowa zajmująca 12.000 m² powierzchni biurowych, a także inne obiekty.

 

 

 

 

 

 

Główna galeria sklepowa kompleksu, która jest zupełnie nową konstrukcją zbudowaną ze szkła i stali, jest niższa od otaczających ją budynków ceglanych. Na odcinku 300 m zbudowana została najdłuższa w Europie fontanna, zaprojektowana przez hiszpańską firmę GHESA, której woda jest wieczorem podświetlana i sprawia wrażenie, jakby tańczyła w rytm puszczanej z głośników muzyki.

 

 

W centrum "Manufaktury" znajduje się 3,5-hektarowy rynek. Organizowane są na nim koncerty, zawody sportowe i różnorodne imprezy. Latem część terenu zajmuje piaszczysta plaża a zimą lodowisko. Na terenie Manufaktury odrestaurowano w sumie 90000 m² obiektów z cegły, wybudowano parkingi na 3500 samochodów, posadzono 600 drzewek. Cała inwestycja pochłonęła ok. 200 mln €. Inwestorami są francuskie firmy Paris Orléans i Foncière Euris. Developerem jest firma Apsys. W "Manufakturze" poza sklepami znajdują się m.in.: centrum rozrywki i rekreacji (w tym kino z 15 salami, kręgielnia, sztuczna ściana wspinaczkowa, fitness klub i skate park); kompleks kulturalny (oddział Muzeum Sztuki, Kinderplaneta, Muzeum Historii Miasta Łodzi, Muzeum Fabryki, Experymentarium, a także Międzynarodowe Centrum Promocji Mody); kompleks ok. 60 restauracji i kawiarni oraz centrum samochodowe.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Dla spragnionych mocniejszych wrażeń stworzono możliwość podziwiania kompleksu z góry podczas przejazdu na "tyrolce"...

 

 

Tuż obok "Manufaktury" znajduje się pałac Izraela Poznańskiego, zwany "łódzkim Luwrem", został pierwotnie zaprojektowany jako obiekt reprezentacyjno-handlowy i mieszkalny. Do jego wielokrotnych przekształceń w stylu francuskiego neorenesansu i neobarokowym doszło w latach 1888-1903, wg projektu Hilarego Pawła Majewskiego (1838-1892) i Adolfa Zeligsona (1867-1919). Wystrojem sali jadalnej oraz balowej zajął się, na zlecenie Leonii Poznańskiej (1830-1914), łódzki malarz Samuel Hirszenberg (1865-1908). Późniejsze przebudowy pałacu Izraela Poznańskiego związane były ze zmianą jego użytkowników - w okresie międzywojennym był siedzibą Urzędu Wojewódzkiego (w latach 1927-1939), zaś w 1975 roku główną część budynku przejęło, utworzone wówczas, Muzeum Historii Miasta Łodzi. Pomiędzy pałacem i dawnymi budynkami fabrycznymi znajduje się rewitalizowany obecnie park.

 

 

 

 

 

 

 

 

----

 

Dziękuję za uwagę.